Τα διακυβεύματα του RSS: με αφορμή το κλείσιμο του Fuzz.fr

Το cosmix.org αναδημοσίευσε μια είδηση που έχει αναστατώσει τη γαλλική μπλογκοσφαίρα τις τελευταίες μέρες. Πρόκειται για το κλείσιμο του Fuzz, που «επέτρεπε στους επισκέπτες του να καταχωρίσουν τις διευθύνσεις ενδιαφέροντων άρθρων και να ψηφίσουν, δημιουργώντας ένα ‘κοινωνικό’ πρωτοσέλιδο με τα δημοφιλή άρθρα όπως ορίζονται εκείνη τη στιγμή από τους χρήστες του ». Το Fuzz λειτουργούσε δηλαδή όπως το γνωστό Digg αλλά και τα δικά μας Buzz και Blogz.

Η υπόθεση έχει πολλά κοινά σημεία με τη γνωστή ιστορία της μήνυσης κατά του Blogme.gr που δεν έχει ακόμα διευθετηθεί. Με λίγα λόγια, ο ηθοποιός Olivier Martinez έκανε μήνυση εναντίον του Fuzz λόγω ενός τίτλου κουτσομπολίστικου άρθρου που εμφανίστηκε στην υπηρεσία και που τον αφορούσε. Το δικαστήριο καταδίκασε το Fuzz σε πρόστιμο αναγνωρίζοντας την ευθύνη του έστω κι αν το εν λόγω περιεχόμενο προερχόταν από άλλο ιστότοπο. Ο ιδιοκτήτης του Fuzz Eric Dupin το έκλεισε ως ένδειξη διαμαρτυρίας. Εκατοντάδες μπλογκς αντέδρασαν σθεναρά και προέβησαν ακόμα και σε google bombing εναντίον του ηθοποιού.

Στην πραγματικότητα η υπόθεση αφορά πάνω από τριάντα ιστότοπους που αναδημοσίευσαν την είδηση και στους οποίους απευθύνθηκε ο δικηγόρος του συγκεκριμένου ηθοποιού. Κάποιοι από αυτούς αθωώθηκαν, κάποιοι συμφώνησαν να πληρώσουν πριν φτάσουν στα δικαστήρια (κυρίως οι εμπορικές υπηρεσίες με έσοδα) ενώ οι πιο αδύναμοι απλά καταδικάστηκαν και έκλεισαν ή σταμάτησαν τη αυτόματη μετάδοση RSS (Fuzz, Surf the Info, La Croix rousse). H αρχή είχε ήδη γίνει στα τέλη Φεβρουαρίου όταν ένα άλλο γαλλικό δικαστήριο καταδίκασε τον ιστότοπο Lespipoles.com μετά από μήνυση του σκηνοθέτη Olivier Dahan για παρόμοια υπόθεση.

Το θέμα εμπεριέχει δύο διαστάσεις που δεν σχετίζονται άμεσα. Η πρώτη έχει να κάνει με την οικονομία των ΜΜΕ, κυρίως του περιοδικού Τύπου. Εδώ και χρόνια ο κουτσομπολίστικος Τύπος βρίσκεται σε οικονομική άνθιση όντας το πιο δυναμικό κομμάτι των γραπτών ΜΜΕ σε ότι αφορά τις πωλήσεις και το διαφημιστικό μερίδιο. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τον σκληρό ανταγωνισμό που οδηγεί στην αναζήτηση όλο και πιο «αποκαλυπτικών » ειδήσεων και φωτογραφιών που αφορούν τους διάφορους σταρ.

Στη Γαλλία το νομικό πλαίσιο για την προστασία της ιδιωτικής ζωής είναι αρκετά αυστηρό κι έτσι κάθε φορά που ένα έντυπο δημοσιεύει προσωπικές στιγμές γνωστού προσώπου γνωρίζει εκ των προτέρων ότι ρισκάρει να καταδικαστεί σε χρηματική ποινή προς όφελος του ενάγοντος. Όμως λόγω του άκρατου ανταγωνισμού αυτό το σύστημα έχει καταλήξει σε βιομηχανία: από τη μία τα έντυπα πριν αποφασίσουν αν θα δημοσιεύσουν μια φωτογραφία π.χ. προσθέτουν το ενδεχόμενο πρόστιμο στα κόστη και ζυγίζουν αν λόγω της αύξησης των πωλήσεων θα βγουν τελικά κερδισμένα ή όχι. Από την άλλη οι people έχουν βρει μέσω της δικαστικής οδού ένα επιπλέον εισόδημα. Και στο τέλος όλοι είναι ευχαριστημένοι.

Τώρα η διάρθρωση αυτή θέτει τεράστια ερωτήματα που αφορούν όμως ένα εντελώς διαφορετικό ζήτημα που είναι η ελευθερία διακίνησης της πληροφορίας στο διαδίκτυο και το νομικό πλαίσιο που τη διέπει. Πως; Όταν οι δικηγόροι των προαναφερομένων, με σκοπό βέβαια τα χρήματα, είχαν τη φαεινή ιδέα να στραφούν όχι μόνο εναντίον των ΜΜΕ που διέσπειραν ψευδείς υποτίθεται πληροφορίες που τους αφορούσαν αλλά και ενάντια κάθε ιστότοπου που διένειμε το σχετικό RSS στο διαδίκτυο.

Αυτό μας φέρνει στο θέμα της αυτοματοποιημένης δημοσίευσης RSS και συνδέσμων προς περιεχόμενο τρίτων. Το άμεσο ερώτημα βέβαια είναι ποια είναι η νομική ευθύνη αυτού που αναδημοσιεύει περιεχόμενο με τέτοιο τρόπο. Η έμμεση και γενικότερη προβληματική έχει να κάνει με το που σταματάει η ελευθερία διακίνησης της πληροφορίας μέσω συμμετοχικών διαδικασιών (βλέπε User generated Content ) και που αρχίζει η υπεράσπιση της ιδιωτικότητας.

Το νομικό πλαίσιο που διέπει το συγκεκριμένο ζήτημα είναι παρεμφερές στις ΗΠΑ και στη Γαλλία. Με αφορμή μήνυση εναντίον μιας διαδικτυακής υπηρεσίας που αναδημοσίευσε συκοφαντικό σχόλιο για ένα γιατρό, το ανώτατο δικαστήριο της Καλιφόρνια απεφάνθη ότι ένας πάροχος διαδικτυακών υπηρεσιών (web hosting) δεν είναι υπεύθυνος για το περιεχόμενο που δημοσιεύεται από τρίτους στις σελίδες του. Σε αυτή την απόφαση βοήθησε και η πίεση που ασκήθηκε από το ισχυρό λόμπυ της Silicon Valley.

Με άλλα λόγια, σύμφωνα με την απόφαση οποιοσδήποτε παρέχει απλά την τεχνική δυνατότητα δημοσίευσης στο διαδίκτυο δεν είναι υποχρεωμένος να ασκεί εκ των προτέρων (a priori) έλεγχο στο περιεχόμενο που δημοσιεύεται μέσω των υπηρεσιών του. Οι υποχρεώσεις του περιορίζονται στο να το αφαιρεί εκ των υστέρων (a posteriori) και εφόσον έχει ειδοποιηθεί από τον ενδιαφερόμενο ή η υπόθεση έχει τελεσιδικίσει. Σε αυτή την περίπτωση η νομική ευθύνη εμπίπτει μόνο σε αυτόν που δημιούργησε αρχικά και δημοσίευσε το περιεχόμενο είτε είναι μέσο ενημέρωσης είτε απλός χρήστης.

Το αμερικανικό δικαστήριο εφαρμόζοντας στη συγκεκριμένη περίπτωση την νομολογία που αφορά τις τηλεπικοινωνίες, στην οποία έχω αναφερθεί παλαιότερα, ουσιαστικά δημιουργεί δύο κατηγορίες δημόσιας παρουσίας στο διαδίκτυο: από τη μία οι ιστότοποι που παράγουν περιεχόμενο και είναι υπεύθυνοι για οτιδήποτε δημοσιευτεί μέσω αυτών, όπως και οι εκδότες των παραδοσιακών ΜΜΕ, από την άλλη οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών όπως οι μηχανές αναζήτησης, τα φόρα, οι πλατφόρμες ιστολογίων, οι συναθροιστές (agregators) που ορίζονται ως απλοί ενδιάμεσοι.

Στη Γαλλία μια παρόμοια κατηγοριοποίηση ενσωματώθηκε, μετά από πολλές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις, στον τελευταίο νόμο περί ψηφιακής οικονομίας (LCEN) που ψηφίστηκε το 2006 και που περιλαμβάνει επίσης και τα γνωστά μέτρα περί peer-to-peer. Όμως οι προαναφερθείσες δικαστικές αποφάσεις υποσκάπτουν τα θεμέλια αυτoύ του πλαισίου. Σύμφωνα με την απόφαση του δικαστηρίου που καταδίκασε το Fuzz, το τεχνικό επιχείρημα χρήσης RSS δεν αρκεί ώστε να αποδοθεί στην συγκεκριμένη υπηρεσία ο ορισμός του απλού ενδιάμεσου και όχι του εκδότη.

Στο σκεπτικό που δημοσιεύθηκε αναφέρεται ότι η συγκεκριμένη υπηρεσία « προβαίνει σε συνειδητή επιλογή δημοσίευσης μέσω της οργάνωσης και ιεράρχησης πληροφοριών που προέρχονται από τρίτους » και άρα έχει την θέληση να φέρει σε επαφή το κοινό με περιεχόμενο που έχει προεπιλέξει κάτι που την καθιστά de facto εκδότη. Η επιχειρηματολογία του ενάγοντος όπως και αυτή του δικαστηρίου παραβλέπει το γεγονός ότι το Fuzz είναι συμμετοχικός ιστότοπος στον οποίο την απόφαση για δημοσίευση ενός συνδέσμου παίρνεται από απλούς χρήστες όπως και η ιεράρχηση του μέσω ενός συστήματος ψηφοφορίας. Παράλληλα όμως λαμβάνει υπόψη της ότι η συγκεκριμένη υπηρεσία ήταν εμπορική και άρα έβγαζε (ελάχιστα) εισοδήματα από την πώληση διαφημιστικού χώρου.

Αυτό που συμβαίνει στην πραγματικότητα είναι ότι το Fuzz πληρώνει το τίμημα της επιτυχίας του RSS στο γαλλικό διαδίκτυο. Πράγματι τον τελευταίο καιρό πολλαπλασιάζονται οι εμπορικοί ιστότοποι οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι την ευκολία αναδημοσίευσης μέσω RSS έχουν χτίσει το οικονομικό τους μοντέλο πάνω σε αυτήν. Χωρίς να παράγουν περιεχόμενο και καλυμμένοι πίσω από τη νομοθεσία περί παροχής διαδικτυακών υπηρεσιών συγκεντρώνουν επισκεψιμότητα και άρα έσοδα αναδημοσιεύοντας πληροφορίες τρίτων.

Δίπλα σε αυτούς, οι ανάλογες υπηρεσίες που έχουν ειδικό βάρος και επιρροή (βλέπε Google, Wikio, Yahoo κτλ.) έχουν την πολυτέλεια να διαπραγματευτούν απευθείας με τους εκδότες τους όρους αναδημοσίευσης περιεχομένου όπως έχω δείξει παλαιότερα. Και βέβαια υπερασπίζονται το συμφέρον τους με ακριβοπληρωμένους δικηγόρους όταν χρειαστεί. Δεν είναι τυχαίο ότι για το ίδιο ακριβώς θέμα που το Fuzz καταδικάστηκε η υπηρεσία Wikio αθωώθηκε.

Μένουν λοιπόν οι απλοί ιστολόγοι και οι ερασιτεχνικές συμμετοχικές υπηρεσίες και ιστότοποι για να πληρώσουν το μάρμαρο στη συγκεκριμένη υπόθεση, όπως και σε άλλες που σίγουρα θα ακολουθήσουν. Από αυτή την οπτική γωνία η δύο ταχυτήτων αντιμετώπιση σύμφωνα με την οικονομική δύναμη και επιρροή των ενδιαφερομένων θέτει ένα σοβαρό θέμα σε σχέση με την ισότιμία στη διακίνηση της πληροφορίας στο διαδίκτυο. Ο ιδρυτής του Fuzz δεν έχει ακόμα αποφασίσει αν θα κάνει έφεση. Όπως και να χει η συνέχεια αναμένεται με ενδιαφέρον…

2 thoughts on “Τα διακυβεύματα του RSS: με αφορμή το κλείσιμο του Fuzz.fr

  1. Ήθελα να το κάνω ποστ – με προλάβατε! Ελπίζω να διαβάσουν πολλοί το κείμενό σας με τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα ζητήματα που θίγει.

  2. Έχετε δίκιο μαύρο πρόβατο, αυτή η ιστορία ανοίγει σημαντικά θέματα, σας ευχαριστώ.

Leave a Reply

Your email address will not be published.