#TellEurope: μια ανάλυση σχετικά με το ντιμπέιτ των Βρυξελλών

0Η συζήτηση μεταξύ των πέντε υποψηφίων για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αν και μικρής ισχύς πολιτικό και επικοινωνιακό γεγονός, αποτέλεσε σημαντικό βήμα για τη σταδιακή ανάδυση μιας εμβρυακής κοινής δημόσιας σφαίρας στην ΕΕ. Η ως τώρα ανυπαρξία μιας τέτοιας σφαίρας δεν οφείλεται μόνο στη μικρή τηλεθέαση πανευρωπαϊκών ΜΜΕ όπως το Euronews, ούτε στην ανεπαρκή κάλυψη της ευρωπαϊκής επικαιρότητας από τα εθνικά ΜΜΕ.

Το βασικό πρόβλημα, κυρίως σε χώρες της περιφέρειας όπως η Ελλάδα, είναι η παταγώδης αναντιστοιχία μεταξύ της ισχυρής παρουσίας των ευρωπαϊκών θεσμών (Επιτροπή, Συμβούλιο, Κεντρική Τράπεζα) στις εθνικές μηντιακές και πολιτικές αρένες και της ταυτόχρονης έλλειψης δημοκρατικής νομιμοποίησης τους. Με αλλά λόγια, ενώ μη εκλεγμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εκφράζουν απόψεις και υιοθετούν πολιτικές με σημαντικές επιπτώσεις στις ζωές μας, ως Ευρωπαίοι πολίτες δεν μπορούμε να ασκήσουμε απευθείας δημοκρατικό έλεγχο σε αυτές.

Η ιδιαιτερότητες του #TellEurope

Η συζήτηση που διοργανώθηκε από την EBU, παρά τις εγγενείς αδυναμίες του εγχειρήματος, ήταν ενδιαφέρουσα από πολλές απόψεις.

Πρώτο, οι πέντε υποψήφιοι εκπροσωπούσαν τα βασικές πολιτικές τάσεις στην Ευρώπη, εκτός της ακροδεξιάς, για τις οποίες καλούμαστε να ψηφίσουμε στις 25 Μαΐου. Υπήρξε λοιπόν αντιστοιχία, έστω κι έμμεση, μεταξύ αυτής της δημόσιας συζήτησης και του δημοκρατικού δικαιώματος του εκλέγειν σε ευρωπαϊκή κλίμακα.

Δεύτερο, εκ θέσεως οι υποψήφιοι αναγκάστηκαν να υπερασπίσουν το διακριτό ρόλο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Κοινοβουλίου απέναντι στο Συμβούλιο αρχηγών των κρατών μελών το οποίο, όντας υπό τον έλεγχο κυρίως της Γερμανίας, ασκεί ντε φάκτο την εξουσία στην ΕΕ χωρίς να έχει την ανάλογη νομιμοποίηση.

Τρίτο, ως προς τη μορφή της, η τηλεοπτική αυτή αναμέτρηση είχε δύο πρωτότυπα χαρακτηριστικά: απευθύνθηκε ταυτόχρονα στο σύνολο των Ευρωπαίων – κάτι που γίνεται πολύ σπάνια και για μη πολιτικά γεγοντότα όπως πχ. η Eurovision ή οι τελικοί ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών διοργανώσεων – και ήταν εξαρχής δομημένη για ταυτόχρονο σχολιασμό στο διαδίκτυο.

Η συμμετοχή στο Twitter

Σύμφωνα με την EBU, η αναμετάδοση της συζήτησης έγινε ταυτόχρονα στις 28 χώρες της ΕΕ από 55 κανάλια, 88 ιστότοπους και 9 ραδιοσταθμούς. Στην πραγματικότητα, λίγα ήταν τα μεγάλα ΜΜΕ που αναμετέδωσαν το γεγονός. Για παράδειγμα, στη Γαλλία το έκαναν δύο δημόσιοι δίαυλοι της Βουλής και της Γερουσίας αντίστοιχα, με ελάχιστη τηλεθέαση, καθώς και ένα κανάλι συνεχούς ειδησεογραφίας, το iTélé με μερίδιο αγοράς περί το 1%.Η συμμετοχή στο διαδικτυακό σχολιασμό ήταν επίσης σχετικά μικρή ενώ η EBU είχε προωθήσει αρκετά την ιδέα, διαφημίζοντας το hashtag και προσλαμβάνοντας μια εταιρεία που προσέφερε αναλυτικά στατιστικά κατά τη διάρκεια της συζήτησης. 1Στις δύο ώρες που ακολούθησαν την έναρξη της εκπομπής, λιγότεροι από 20.000 χρήστες έστειλαν περί τα 75.000 Twitter με το επίσημο hashtag. Συγκριτικά, στον διαγωνισμό τραγουδιού που έγινε στις 10 Μαίου γράφτηκαν 875.000 tweets με το #eurovision μέσα σε 24 ώρες.eurovision_telleuropeΤο ποσοστό είναι απειροελάχιστο  αν λάβει κανείς υπόψη το γεγονός ότι στις ευρωεκλογές καλούνται να ψηφίσουν 500 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, εκ των οποίων πάνω από 20 εκατομμύρια χρήστες του Twitter. Βέβαια η συμμετοχή στο Twitter διπλασιάστηκε σε σχέση με το προηγούμενο ντιμπέιτ που διοργανώθηκε από το πανεπιστήμιο του Μααστριχτ όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, δείχνοντας έτσι ανοδική τάση Eudebate_telleurope Παρά λοιπόν τη μικρή κλίμακα της, το livetweeting που εξελίχθηκε γύρω από ο #TellEurope προσφέρει ένα ενδιαφέρον πεδίο παρατήρησης. Αυτό γιατί είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις όπου ένα πολιτικό γεγονός δημιουργεί μια διεθνή συζήτηση στο ευρωπαϊκό διαδίκτυο που επικεντρώνεται χρονικά και διαρθρώνεται γύρω από ένα κεντρικό hashtag.

Ανάλυση γράφων

Το πρώτο στοιχείο που παρατηρεί κανείς μέσα από μια ανάλυση γράφων του #TellEurope είναι ότι η πολιτικές διαφορές και συγγένειες των υποψήφιων αποτυπώνονται καθαρά στη δομή της συζήτησης που έλαβε χώρα στο Twitter. Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, κάθε ένας από τους υποψήφιους συγκρότησε μια ευδιάκριτη κοινότητα γύρω από τον επίσημο λογαριασμό του. 3 Επεξήγηση του γράφου: οι κουκκίδες αντιστοιχούν σε λογαρισμούς που χρησιμοποίησαν το #TellEurope από τις 21h20 στις 15/05 μέχρι τις 9h51 στις 16/05/2014 (σύνολο 30.000 tweets) και οι γραμμές τα RT και mentions μεταξύ τους. Η τοπολογία του γράφου είναι αποτέλεσμα των σχέσεων μεταξύ των λογαριασμών. Όσο περισσότερο υπήρξε αμφίδρομη επικοινωνία μεταξύ των λογαριασμών τόσο κοντύτερα βρίσκονται στο χάρτη. Το μέγεθος των κουκκίδων (από το μικρότερο στο μεγαλύτερο) εξαρτάται από τον αριθμό RT και mentions που δέχθηκαν. Το χρώμα τους εξαρτάται από την κοινότητα στην οποία ανήκουν. (Εδώ μπορείτε να κατεβάσετε ολόκληρο το χάρτη σε μορφή pdf για καλύτερη ανάλυση).

Η επικοινωνία μεταξύ αυτών των κοινοτήτων (RT και mentions που αντιστοιχούν στην εγγύτητα μεταξύ τους αλλά και στην ποσότητα των συνδέσμων που τους συνδέουν), αποτυπώνει για παράδειγμα τη διαφοροποίηση της κοινότητας του Αλέξη Τσίπρα, σε σχέση με τους υπόλοιπους υποψήφιους. Ενώ οι τέσσερις κοινότητες (Schulz, Keller,Verhofstadt, Juncker) βρίσκονται σχετικά κοντά και συνδέονται αρκετά μεταξύ τους, η κοινότητα του Τσίπρα επικοινωνεί μόνο με αυτές των Schulz και Keller.

Ταυτόχρονα η κοινότητα του Τσίπρα συνδέεται έντονα με ένα άλλο αρκετά μεγάλο σύνολο, στο πάνω μέρος του γράφου με κόκκινο χρώμα, το οποίο αποτελείται κυρίως από Έλληνες χρήστες. Αυτό σημαίνει ότι η κινητοποίηση των Ελλήνων του Twitter ήταν πολύ μεγαλύτερη από αυτή που υπήρξε σε άλλες χώρες, κάτι φυσικό αν πάρει υπόψη κανείς την ένταση και το διακύβευμα της προεκλογικής αναμέτρησης στην Ελλάδα. Κάτι τέτοιο επιβεβαιώνεται και από τη γεωγραφική προέλευση των χρηστών όπως φαίνεται παρακάτω.4a4Στην παραπάνω λίστα φαίνεται ξεκάθαρα ότι η μεγαλύτερη συμμετοχή στη συζήτηση προήλθε από χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου όπως η Ισπανία, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Ιταλία. Εκεί δηλαδή όπου η αντιπαράθεση για την οικονομική πολιτική της ΕΕ είναι η πιο έντονη. Αντίθετα, λιγότερο ενδιαφέρον υπήρξε στην Γερμάνία και από λίγο έως ελάχιστο σε Ολλανδία, Βρετανία, Σκανδιναβικές χώρες, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Εάν μάλιστα κανείς πάρει υπόψη το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει τον μικρότερο πληθυσμό χρηστών μεταξύ των τεσσάρων πιο δραστήριων χωρών, επιβεβαιώνεται η υπεραντιπροσώπευση των Ελλήνων στο δείγμα.

Η ομολογουμένως καλή παρουσία του Αλέξη Τσίπρα μαζί με τη δυναμική παρουσία των Ελλήνων χρηστών στο #TellEurope εξηγούν το γεγονός ότι ήταν ο υποψήφιος που συζητήθηκε περισσότερο από όλους στο Twitter, όπως φαίνεται κι από τα στοιχεία που μετέδωσε η EBU μέσω της εταιρείας Vigiglobe το βράδυ της αναμέτρησης.5O Τσίπρας και η Keller ήταν αυτοί που συγκέντρωσαν επίσης τα θετικότερα σχόλια από δημοσιογράφους και παρατηρητές. Αυτό φαίνεται κι από το γεγονός ότι το μερίδιο αναφορών των συγκεκριμένων υποψήφιων αυξήθηκε αισθητά στο Twitter το πρωί της 16ης Μαίου, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα, κάτι που αντιστοιχεί στην κάλυψη από τα ΜΜΕ την επόμενη του ντιμπέιτ. 6Η επιτυχία του Τσίπρα, και σε μικρότερο βαθμό της Keller, είναι αξιοσημείωτη γιατί οι αντίπαλοι τους διαθέτουν πολύ μεγαλύτερα  μέσα τα οποία και χρησιμοποιούν ούτως ώστε να αυξήσουν την επιρροή τους στο διαδίκτυο. Για παράδειγμα οι Schulz, Juncker και Verhofstadt διαθέτουν ειδικευμένο προσωπικό που ασχολείται με community management και έχουν ήδη κάνει σημαντικές διαφημιστικές καμπάνιες στα κοινωνικά δίκτυα όπως φαινεται παρακάτω. 7Κατακλείδα

Το γενικό συμπέρασμα είναι ότι η συζήτηση γύρω από το #TellEurope στο Twitter επηρεάσθηκε όπως είναι φυσικό από τη γενικότερη δυναμική των πολιτικών εξελίξεων στην Ευρώπη αλλά και από τις ιδιαιτερότητες της επικοινωνιακής κάλυψης του γεγονότος.

Με άλλα λόγια οι εκπρόσωποι της εναλλακτικής ως προς τη σοσιαλδημοκρατία Αριστεράς, με πρώτο τον Τσίπρα, επωφελήθηκαν από την όλο και μεγαλύτερη λαϊκή απαίτηση για τέλος στη λιτότητα, για ανάπτυξη και δημιουργία θέσεων εργασίας που πηγάζει από την οικονομική και κοινωνική κρίση η οποία μαστίζει κυρίως τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου.

Συγκεκριμένα σε ότι αφορά την Ελλάδα, η ιδιαίτερα φορτισμένη πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και αντιπολίτευσης και ο εθνικός χαρακτήρας που έχουν λάβει οι εκλογές ώθησαν μεγάλο αριθμό χρηστών να συμμετάσχουν, οργανωμένα ή όχι, στο σχολιασμό της τηλεοπτικής αντιπαράθεσης.

Επίσης οι δύο νέοι υποψήφιοι της Αριστεράς φαίνονται να επωφελούνται από ηλικιακούς παράγοντες έχοντας υψηλή επιρροή σε στρώματα του πληθυσμού με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (νέοι, με υψηλή μόρφωση αλλά όχι απαραίτητα ανάλογες αποδοχές, εντατική χρήση του διαδικτίου και υψηλή κατανάλωση πληροφόρησης) που υπεραντιπροσωπεύονται μεταξύ των χρηστών του Twitter.

Όμως η επικράτηση των συγκεκριμένων υποψήφιων στο δυναμικό αυτό κομμάτι έχει επιπτώσεις και σε πλατύτερα στρώματα του πληθυσμού, όπως οι χρήστες της Google. Έτσι το όνομα του Αλέξη Τσίπρα αποτελεί αντικείμενο μεγαλύτερου αριθμού αναζητήσεων την τελευταία εβδομάδα από όλους τους υποψήφιους και αυτό της Ska Keller εκτοξεύτηκε κυριολεκτικά στο ντιμπέιτ. 8

Τα στοιχεία αυτά σαφώς και δεν προδιαγράφουν τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών. Αποτελούν όμως ενδείξεις για την διαμορφωμένη δυναμική της καμπάνιας σε συγκεκριμένα κομμάτια του πληθυσμού. Επιβεβαιώνουν επίσης την ιδέα ότι η ευχέρεια διάθεσης πόρων στο διαδίκτυο αποτελεί σαφώς καίριο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για μια προεκλογική εκστρατεία, το οποίο όμως μπορεί να εξισορροπηθεί από μια αυθόρμητη κινητοποίηση ή/και έντονα πολιτικοποιημένη συμμετοχή.

Ευχαριστώ τον Παύλο Καζακόπουλο και τον Yannick Rochat για την βοήθεια στη συλλογή των δεδομένων. Χρησιμοποιήθηκαν τα TwitteR, Topsy, Vigiglobe και το Gephi.

One thought on “#TellEurope: μια ανάλυση σχετικά με το ντιμπέιτ των Βρυξελλών

  1. Pingback: #TellEurope: μια ανάλυση σχετικά με το ντιμπέιτ των Βρυξελλών | γάλανθος

Leave a Reply

Your email address will not be published.