Adblock, Flashblock, Scroogle και διαδικτυακή αντι-διαφήμιση

Το ραδιόφωνο και η τηλεόραση είναι μέσα με τεράστια απήχηση. Οι πληροφορίες όμως που δίνουν για το κοινό τους είναι μηδαμινές έως ανύπαρκτες. Για παράδειγμα, κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσοι τηλεθεατές βρίσκονται μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης τους τη στιγμή ενός διαφημιστικού σποτ.

Από την άλλη, οι εφημερίδες διαθέτουν ένα αντικειμενικό κριτήριο σύγκρισης που είναι οι πωλήσεις τους. Όμως και πάλι ο αριθμός φύλλων δεν συμπίπτει με τον αριθμό των αναγνωστών που είναι και το στοιχείο που ενδιαφέρει τους διαφημιστές.

Η λύση στο πρόβλημα αυτό ήταν η σταδιακή δημιουργία και τελειοποίηση των μετρήσεων τηλεθέασης/ακρόασης/αναγνωσιμότητας που άρχισε λίγο πριν από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στις ΗΠΑ και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Οι μετρήσεις αυτές, παρά την ελλειπή αξιοπιστία τους στην οποία έχω αναφερθεί παλαιότερα, αποτελούν το βασικό συστατικό της οικονομίας των παραδοσιακών ΜΜΕ.

Σύμφωνα με τους θιασώτες του εμπορικού διαδικτύου, το τελευταίο είναι ο παράδεισος του διαφημιστή και του μάρκετερ. Το όνειρο διαφημιστών και διαφημιζόμενων είναι να γνωρίσουν τις προτιμήσεις, τα γούστα, τις συνήθειες και τις κοινωνικές επαφές των καταναλωτών με την μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια. Αυτό είναι πλέον δυνατό στο διαδίκτυο.

Η τεχνική διάρθρωση του διαδικτύου βασίζεται κατά κύριο λόγο στην λογική των τηλεπικοινωνιών. Έτσι κάθε επιγραμμική δραστηριότητα αφήνει προσμετρήσιμα «ίχνη » που αποτελούν την πρώτη ύλη της διαδικτυακής διαφήμισης: logs, hits, cookies, διεύθυνση IP, γεωγραφική προέλευση, όροι αναζήτησης, προφίλ.

Κάθε μας κίνηση και δραστηριότητα στο διαδίκτυο αποτελεί δυνητικά και ένα εκμεταλλεύσιμο στοιχείο για το μάρκετινγκ και τη διαφήμιση. Η εγγενής διαδραστική φύση του μέσου επιβάλλει μια σχετική αντιστοιχία στις επικοινωνίες: όσες πληροφορίες παίρνει ο χρήστης άλλες τόσες δίνει, πληρώνοντας έτσι κατά κάποιο τρόπο το τίμημα της αλληλεπίδρασης.

Όμως οι παράγοντες της διαφημιστικής βιομηχανίας παρέβλεψαν δύο σημαντικές παραμέτρους που φαίνεται να επηρεάζουν τη δραστηριότητα τους: από τη μία την αντιεμπορική αντίληψη του διαδικτύου που ιστορικά αποτελεί μια από τις βασικές του συνιστώσες και από την άλλη την ίδια την διαδραστική φύση που μέσου που επιτρέπει την αποφυγή των διαφημίσεων.

Ιστορικά το διαδίκτυο δημιουργήθηκε σταδιακά από τις αρχές της δεκαετίας του 70 με δημόσια κονδύλια και χωρίς εμπορικές βλέψεις. Οι πρώτοι χρήστες και ταυτόχρονα δημιουργοί του ήταν αμερικάνοι ερευνητές και πανεπιστημιακοί.

Παρά το γεγονός ότι σε πρώτη φάση η χρηματοδότηση προήλθε από το αμερικανικό υπουργείο Άμυνας, πολύ γρήγορα το διαδίκτυο εξελίχτηκε σε εργαλείο μιας παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας της οποίας το ιδεατό λίγο είχε να κάνει με την ανανέωση του παραγωγικού καπιταλιστικού συστήματος και περισσότερο με την αναζήτηση και προάσπιση του κοινού συμφέροντος.

Έπρεπε να φτάσουμε στις αρχές τις δεκαετίας του 90 και στην φιλελεύθερη πολιτική Κλίντον και Γκορ για να αρχίσει σταδιακά η μεταμόρφωση του διαδικτύου σε πλανητικό σούπερμαρκετ. Παρόλαυτα, η πρωταρχική αντιεμπορική ιδεολογία του διαδικτύου παραμένει ισχυρή σε ένα μεγάλο μέρος των χρηστών, έστω κι αν έχει χάσει μεγάλο μέρος της πολιτικής της υφής και επιρροής.

Ψήγματα αυτής της αντίληψης βρίσκονται σήμερα σε κοινότητες χάκερς, ανοιχτού λογισμικού και peertopeer μεταξύ άλλων. Από εκεί αναδύονται εργαλεία αντιδιαφήμισης όπως το Adblock, το Flashblock και το Scroogle.

Το Adblock και το Flashblock είναι δύο «επεκτάσεις », (addons), του Firefox που επιτρέπουν στο χρήστη να « καθαρίσει » τις σελίδες που επισκέπτεται από όλες τις διαφημίσεις, είτε αυτές είναι σε μορφή XHTML είτε σε Flash. Η διαδικασία εγκατάστασης τους είναι πολύ εύκολη και το αποτέλεσμα ιδιαίτερα ικανοποιητικό αφού βελτιώνει κατά πολύ το σερφάρισμα και επιτρέπει στον χρήστη να επικεντρωθεί στο περιεχόμενο.

Η λειτουργία τους βασίζεται στην απλή ιδέα ότι οι διαφημίσεις έχουν διαφορετικό URL από το περιεχόμενο. Η διαδραστική φύση του μέσου επιτρέπει στο χρήστη να διαλέξει ποιες URL θα περάσουν στην οθόνη του υπολογιστή. Το Adblock και το Flashblock αναλαμβάνουν αυτό το φιλτράρισμα αυτόματα.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία που επεξεργάστηκε ο Nicolas Kayser-Bril, ο αριθμός των χρηστών των δύο επεκτάσεων είναι περίπου έξι εκατομμύρια σε παγκόσμιο επίπεδο, κάτι που αντιστοιχεί σε ελάχιστο ποσοστό του συνόλου των χρηστών. Όμως το φαινόμενο σε κάποιες χώρες παίρνει ανησυχητικές, για την επικοινωνιακή βιομηχανία, διαστάσεις σε σημείο που έγκυρα έντυπα όπως οι New York Times και το Forbes αρχίζουν να ασχολούνται μαζί του.

Όπως φαίνεται στο σχήμα, στην Πολωνία και την Φινλανδία το ποσοστό των χρηστών του Adblock, που φτιάχτηκε από τον Wladimir Palant, φτάνει το 2% στην Πολωνία και τη Φινλανδία, το 1% στην Γαλλία. Το κόστος της αποφυγής των διαφημίσεων για τους διαφημιζόμενους ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια δολάρια. Και οι χρήστες του Adblock αυξάνονται παράλληλα με αυτούς του Firefox.

Το πιο πετυχημένο μοντέλο διαφήμισης στο διαδίκτυο όμως παραμένει αυτό της Google και των sponsored links που αντιπροσωπεύει το 40% του συνολικού τζίρου της διαφημιστικής βιομηχανίας. Μέσω των εκατοντάδων υπηρεσιών της και κυρίως μέσω της μηχανής αναζήτησης η Google καταφέρνει να γνωρίζει τόσο καλά του χρήστες του διαδικτύου που για πολλούς αποτελεί τον απόλυτο Big Brother. Όμως και εκεί δημιουργήθηκαν εργαλεία που επιτρέπουν την διαφημιστική «αποχή ».

Το πιο σημαντικό από αυτά είναι το Scroogle, που χτίστηκε από τους Daniel Brandt και Steve Badrich, ιδρυτές της οργάνωσης Public Information Research, Inc. Παλιοί ακτιβιστές της δεκαετίας του 70, οι δημιουργοί του Scroogle είναι χαρακτηρίστηκα παραδείγματα της αντιεμπορικής και πολιτικοποιημένης αντίληψης του διαδικτύου που κυριαρχούσε στα πρώτα του βήματα.

Οι Daniel Brandt και Steve Badrich ασχολούνται σήμερα με την προστασία των προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο και με τον έλεγχο κάθε κίνησης της Google μέσω του παρατηρητηρίου Google-Watch.org.

Ταυτόχρονα, συνειδητοποιώντας ότι για πολλούς δικτυοναύτες η χρήση του Google αποτελεί αναγκαίο κακό δημιούργησαν το Scroogle, μια υπηρεσία που επιτρέπει τη χρήση της μηχανής αναζήτησης χωρίς όμως την συγκέντρωση δεδομένων που αφορούν του χρήστες ούτε και την έκθεση τους σε sposnsored links. Όπως φαίνεται και στο σχήμα η χρήση του Scroogle αν και σχετικά περιθωριακή όλο και αυξάνεται τα τελευταία δύο χρόνια.

Τα ερωτήματα που εγείρουν αυτές οι εξελίξεις είναι σημαντικά. Από τη μία η αποφυγή της διαφήμισης και οι αντιδιαφημιστικές πρακτικές είναι μέσο άμυνας για κάθε πολίτη σε μια κοινωνία που ο δημόσιος χώρος τείνει να υποδουλωθεί στα ιδιωτικά συμφέροντα. Από την άλλη, οι θιασώτες του μάρκετινγκ και της διαφήμισης υποστηρίζουν ότι από κάπου πρέπει να χρηματοδοτηθούν οι υπηρεσίες και τα περιεχόμενα που όλοι καταναλώνουμε καθημερινά στο διαδίκτυο.

Ταυτόχρονα, ο σχετικά περίπλοκος και εμπιστευτικός χαρακτήρας αυτών των εργαλείων αναδεικνύει ένα ψηφιακό χάσμα δεύτερης γενιάς στις ανεπτυγμένες χώρες. Αυτό το χάσμα δεν έχει να κάνει με το κατά πόσο κάποιος είναι συνδεδεμένος ή όχι αλλά με την ποιότητα και τον αυτόνομο, ή ετερόνομο, χαρακτήρα της χρήσης του.

16 thoughts on “Adblock, Flashblock, Scroogle και διαδικτυακή αντι-διαφήμιση

  1. Φαντάζομαι αυτό το άρθρο δεν θα μπορούσαμε να το δούμε εύκολα δημοσιευμένο στα ΜΜΕ, γιατί λέει μυστικά που ενοχλούν τους χρηματοδότες τους.

    Το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και αντικειμενικό και θα δοκιμάσω τα add-ons στο firefox.

  2. Φαντάζομαι αυτό το άρθρο δεν θα μπορούσαμε να το δούμε εύκολα δημοσιευμένο στα ΜΜΕ, γιατί λέει μυστικά που ενοχλούν τους χρηματοδότες τους.

    Το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και αντικειμενικό και θα δοκιμάσω τα add-ons στο firefox.

  3. Φαντάζομαι αυτό το άρθρο δεν θα μπορούσαμε να το δούμε εύκολα δημοσιευμένο στα ΜΜΕ, γιατί λέει μυστικά που ενοχλούν τους χρηματοδότες τους.

    Το βρήκα πολύ ενδιαφέρον και αντικειμενικό και θα δοκιμάσω τα add-ons στο firefox.

  4. Επανέρχομαι με πρώτες εντυπώσεις μετά την εγκατάσταση των 2 add-ons στο firefox.

    1. Βελτιώθηκε πολύ η ταχύτητα του Myspace, “πάει σφαίρα”. Τα βαριά προφίλ φορτώνουν αμέσως. Απενεργοποιεί το σπαστικό autoplay μουσικής ή βίντεο, οπότε επιλέγεις αν θες να το ακούσεις ή να το δεις, κάνοντας απλά κλικ πάνω του.
    Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα blogs.

    2. Αν θέλετε κύριε Σμυρναίο, προτείνετε μία Filter subscription List στο Adblock, γιατί βγάζει πολλές και επιλέγεις.
    Στη τύχη επέλεξα τη Γαλλική.

  5. Επανέρχομαι με πρώτες εντυπώσεις μετά την εγκατάσταση των 2 add-ons στο firefox.

    1. Βελτιώθηκε πολύ η ταχύτητα του Myspace, “πάει σφαίρα”. Τα βαριά προφίλ φορτώνουν αμέσως. Απενεργοποιεί το σπαστικό autoplay μουσικής ή βίντεο, οπότε επιλέγεις αν θες να το ακούσεις ή να το δεις, κάνοντας απλά κλικ πάνω του.
    Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα blogs.

    2. Αν θέλετε κύριε Σμυρναίο, προτείνετε μία Filter subscription List στο Adblock, γιατί βγάζει πολλές και επιλέγεις.
    Στη τύχη επέλεξα τη Γαλλική.

  6. Επανέρχομαι με πρώτες εντυπώσεις μετά την εγκατάσταση των 2 add-ons στο firefox.

    1. Βελτιώθηκε πολύ η ταχύτητα του Myspace, “πάει σφαίρα”. Τα βαριά προφίλ φορτώνουν αμέσως. Απενεργοποιεί το σπαστικό autoplay μουσικής ή βίντεο, οπότε επιλέγεις αν θες να το ακούσεις ή να το δεις, κάνοντας απλά κλικ πάνω του.
    Το ίδιο ισχύει φυσικά και για τα blogs.

    2. Αν θέλετε κύριε Σμυρναίο, προτείνετε μία Filter subscription List στο Adblock, γιατί βγάζει πολλές και επιλέγεις.
    Στη τύχη επέλεξα τη Γαλλική.

  7. Ευχαριστούμε. Τα μάτια μας είναι πιο ανοικτά μετά την ανάγνωση του άρθρου.. :))

  8. Ανακάλυψα ότι το adblock θέλει απενεργοποίηση από το κουμπί του (δεξιά πάνω στον Firefox), όταν κάνεις νέο ποστ στο blog σου, γιατί βάζει αυτόματα αντι-διαφημιστικό κώδικα δικό του μέσα στον κώδικα HTML του blog όταν το ποστ έχει μέσα Links.

    Αυτό μπορεί να μην είναι επιθυμητό από όλους.

  9. Ανακάλυψα ότι το adblock θέλει απενεργοποίηση από το κουμπί του (δεξιά πάνω στον Firefox), όταν κάνεις νέο ποστ στο blog σου, γιατί βάζει αυτόματα αντι-διαφημιστικό κώδικα δικό του μέσα στον κώδικα HTML του blog όταν το ποστ έχει μέσα Links.

    Αυτό μπορεί να μην είναι επιθυμητό από όλους.

  10. Ανακάλυψα ότι το adblock θέλει απενεργοποίηση από το κουμπί του (δεξιά πάνω στον Firefox), όταν κάνεις νέο ποστ στο blog σου, γιατί βάζει αυτόματα αντι-διαφημιστικό κώδικα δικό του μέσα στον κώδικα HTML του blog όταν το ποστ έχει μέσα Links.

    Αυτό μπορεί να μην είναι επιθυμητό από όλους.

  11. Σάντυ δεν το είχα προσέξει, ευχαριστώ για τη διευκρίνιση.

    Δρ Σάτο, Οκ!

  12. Σάντυ δεν το είχα προσέξει, ευχαριστώ για τη διευκρίνιση.

    Δρ Σάτο, Οκ!

  13. Σάντυ δεν το είχα προσέξει, ευχαριστώ για τη διευκρίνιση.

    Δρ Σάτο, Οκ!

Leave a Reply to Νίκος Σμυρναίος Cancel reply

Your email address will not be published.