Το βασικό διακύβευμα σε αυτή την κρίση είναι το κατά πόσο οι εφημερίδες θα επιτύχουν το πέρασμα τους στο διαδίκτυο με οικονομικούς αλλά και δημοσιογραφικούς όρους.

Όμως τα νέα δεν είναι τόσο ευχάριστα. Όπως ανέφερα και παλιότερα οι στρατηγικές που τα κυρίαρχα ΜΜΕ υιοθετούν στο διαδίκτυο τα απομακρύνουν σταδιακά από την παραγωγή πρωτότυπης και κριτικής πληροφόρησης. Παράλληλα, η επαγγελματική δημοσιογραφία στο διαδίκτυο ως οικονομική δραστηριότητα τείνει να εξαρτηθεί όλο και περισσότερο από εξωτερικούς ολιγοπωλιακούς παράγοντες όπως η Google.

Η εξάρτηση των ηλεκτρονικών εφημερίδων από τη φίρμα του Mountainview είναι διπλή. Από τη μία η Google μέσω των διάφορων υπηρεσιών της αποτελεί τον μεγαλύτερο τροφοδότη επισκεψιμότητας. Πάνω από τις μισές επισκέψεις που δέχονται οι μεγαλύτεροι ενημερωτικοί ιστότοποι παγκοσμίως προέρχονται από τη μηχανή αναζήτησης, το Google News, το Google Reader, το Feedburner, το Blogger και βέβαια τα sponsored links που οι εκδότες αγοράζουν. Εύκολα καταλαβαίνει κανείς τον βαθμό εξάρτησης που προκαλεί αυτή η διάρθρωση.

Από την άλλη, πολλές επιχειρήσεις του Τύπου συμμετέχουν και στο πρόγραμμα Adsense της Google από το οποίο αποκομίζουν ένα ποσοστό των κερδών από τις διαφημίσεις που εμφανίζονται στους ιστότοπους τους. Με άλλα λόγια, στην εξάρτηση που αφορά την επισκεψιμότητα προστίθεται και η καθαρά οικονομική εξάρτηση σε ότι αφορά τα διαφημιστικά έσοδα. Η κατάσταση φαίνεται να χειροτερεύει από το deal που ανακοίνωσαν στις αρχές του καλοκαιριού η Google και η βασική ανταγωνίστρια της Yahoo.

Σύμφωνα με την συμφωνία, που επετεύχθη

υπό την πίεση της επιχείρησης εξαγοράς από τη Microsoft, η Yahoo μπορεί πλέον να εισάγει στο δικό της σύστημα sponsored links εν ονόματι Panama και διαφημίσεις της Google. Με άλλα λόγια κάποιος διαφημιζόμενος που έχει αγοράσει sponsored links στο Adsense μπορεί πλέον να βλέπει το μήνυμα του δίπλα από τα αποτελέσματα αναζήτησης της Yahoo καθώς και σε άλλους συμβαλλόμενους ιστότοπους. Η τελευταία αναμένει έσοδα 800 εκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο από τις διαφημίσεις της Google και βέβαια ουσιαστικά αποσύρει την δική της πλατφόρμα από την αγορά.

Αν και σε πρώτη φάση η ανακοίνωση αφορά μόνο τη Βόρεια Αμερική οι αναλυτές πιστεύουν ότι συνιστά τον προάγγελο στρατηγικής συμμαχίας των δύο εταρειών σε παγκόσμια κλίμακα. Βέβαια πρόκειται περί μιας εξέλιξης που ενδυναμώνει σημαντικά την ήδη προνομιακή θέση της Google. Η συμφωνία καθιστά ακόμη πιο συγκεντρωμένη την διαδικτυακή διαφημιστική αγορά και ουσιαστικά προαλείφει την εγκαθίδρυση μονοπωλίου στον τομέα των sponsored links όπου οι δύο υπηρεσίες συγκεντρώνουν ήδη μερίδιο αγοράς πάνω από 90% στις ΗΠΑ.

Οι αντιδράσεις στη συμφωνία μεταξύ Google και Yahoo προέρχονται από πολλές πλευρές. Εκτός από τους ανταγωνιστές όπως η Microsoft, στην συγκεκριμένη συμφωνία αντιτίθεται και η Αμερικάνικη Ένωση Διαφημιζόμενων (ANA). Στην επιστολή που απέστειλαν οι αντιπρόσωποι της στην αμερικάνικη αρχή ανταγωνισμού αναφέρουν τα εξής: “The partnership will likely diminish competition, increase concentration of market power, limit choices and potentially raise prices to advertisers for high quality, affordable search advertising.”

Όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η ανακοίνωση της Παγκόσμιας Ένωσης Εφημερίδων (WAN) σχετικά με το θέμα. Σε αυτήν αναδεικνύεται η αγωνία και ο φόβος των αντιπροσώπων της βιομηχανίας του Τύπου απέναντι στην κυρίαρχη θέση της Google στο παγκόσμιο διαδίκτυο. Όπως εξηγούν, μέχρι τώρα οι εκδότες μπορούσαν να εκμεταλλευτούν τον ανταγωνισμό μεταξύ των δύο γιγάντων του διαδικτύου ούτως ώστε να επιτύχουν καλύτερες τιμές είτε ως διαφημιστές είτε ως διαφημιζόμενοι.

Ταυτόχρονα, η ύπαρξη δύο ισχυρών μηχανών αναζήτησης δεν επιτρέπει σε καμιά να επιχειρήσει χειραγώγηση των αποτελεσμάτων, αφού κάτι τέτοιο θα ευνοούσε τον ανταγωνιστή. Καθώς όμως η Yahoo δείχνει να αποσύρεται από την μάχη, το πεδίο μένει ελεύθερο για ένα και μόνο παίκτη που αποκτά μονοπωλιακή θέση στην συγκεκριμένη αγορά και κυρίως μένει χωρίς αντίπαλο δέος.

Η διάρθρωση αυτή σύμφωνα με τη WAN αποτελεί απειλή για την ίδια την ανεξαρτησία και την οικονομική αυτοτέλεια του Τύπου, με όλες τις κοινωνικές επιπτώσεις που αυτό επιφέρει : “most publishers are acutely aware that Google’s ever-tightening grip on internet traffic, its unbridled use of online content, and its dominance in online advertising poses a very real threat to the continued viability of the independent content generation industry (…) The Google-Yahoo deal would spell the end of this competition, thereby further weakening the viability and economic independence of the world’s newspapers. We must speak out now and urge regulators to block this anti-competitive deal.”

Φαίνεται λοιπόν ότι την αρχική ευφορία που κυριάρχησε στο χώρο του Τύπου σχετικά με την ανάπτυξη της διαδικτυακής ενημέρωσης διαδέχεται η ανησυχία και ο φόβος της ολοκληρωτικής εξάρτησης. Ίσως όμως είναι πολύ αργά. Τα κυρίαρχα ΜΜΕ θα έπρεπε πρώτα να αναρωτηθούν γιατί σταδιακά απώλεσαν την εμπιστοσύνη του κοινού που όλο και περισσότερο προτιμά να ενημερώνεται από portals και agregators.

Αντί να θέτουν εαυτούς ολοκληρωτικά στην υπηρεσία των διαφημιζόμενων, επιδιώκοντας επισκεψιμότητα με κάθε τίμημα, ίσως θα έπρεπε να ξανασκεφτούν τους αναγνώστες. Ανακαλύπτοντας έτσι ξανά την ξεχασμένη τους κοινωνική αποστολή της πραγματικής και ουσιαστικής ενημέρωσης για θέματα που μετράνε…