Αυτοκτονίες στη France Telecom: η καταρράκωση μιας κοινοφελούς υπηρεσίας

Ο Jean-Paul Rouanet ήταν ένας πενηντάχρονος υπάλληλος της France Telecom/Orange. Παντρεμένος, με δύο παιδιά 8 και 12 ετών. Την Δευτέρα 28 Σεπτεμβρίου στις οκτώμισι το πρωί πάρκαρε το υπηρεσιακό αυτοκίνητο του σε μια γέφυρα κοντά στην πόλη Annecy και πήδηξε στο κενό. Ήταν η εικοστή τέταρτη αυτοκτονία υπαλλήλου της γαλλικής εταιρείας μέσα στον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Στο γράμμα που άφησε ο πενηντάχρονος εξηγούσε ότι δεν άντεχε πλέον την καθημερινή πίεση στην εργασία του. Από τεχνικός, που ήταν και η ειδικότητα του, είχε μετατεθεί σε ένα τηλεφωνικό κέντρο στο οποίο περνούσε τη μέρα του προσπαθώντας να πείσει τους πελάτες της Orange ν’αλλάξουν συμβόλαιο στο κινητό τους.

Αδυνατούσε όμως να φτάσει τους εμπορικούς στόχους που έθεταν οι μάνατζερς, κάτι που τον εξέθετε στην ιεραρχία και τους συναδέλφους του. Η καθημερινή αυτή ταπείνωση τον οδήγησε στο απονενοημένο διάβημα, όπως και πολλούς άλλους πριν από αυτόν.

Οι αυτοκτονίες είναι ένα μόνο από τα συμπτώματα των δεινών που υποφέρουν πολλοί από τους υπαλλήλους της γαλλικής εταιρείας τηλεπικοινωνιών : αρρώστιες, ψυχολογικά προβλήματα, αλκοολισμός είναι ο απολογισμός μια δεκαετία μετά την ιδιωτικοποίηση της France Telecom.

Μια ολόκληρη γενιά υπαλλήλων που γαλουχήθηκε με το ιδεατό της δημόσιας υπηρεσίας και του κοινού συμφέροντος βρέθηκε ξαφνικά στα βαθιά νερά του σκληρού ανταγωνισμού. Μέσα σε λιγότερο από μια δεκαετία η France Telecom διέγραψε 30 000 θέσεις εργασίας.

Οι μέθοδοι για να οδηγηθούν προς την έξοδο οι υπάλληλοι πολλές και ιδιαίτερα αποτελεσματικές: δυσμενείς μεταθέσεις, επιβολή στόχων πρακτικά αδύνατων να πραγματοποιηθούν, αντικρουόμενες εντολές και συνεχείς αναδιαρθρώσεις των υπηρεσιών. Εφαρμόζονται δε από ένα αυταρχικό μάνατζμεντ μα σαφή εντολή να διώξει όσο μπορεί περισσότερους και να συνθλίψει κάθε αντίδραση των συνδικάτων.

Την ίδια στιγμή η εταιρεία προσφέρει στους μετόχους της, μεταξύ των οποίων ο κυριότερος είναι το ίδιο το γαλλικό κράτος, τα υψηλότερα μερίσματα της αγοράς, περίπου στο 6% της αξίας κάθε μετοχής. Τα κέρδη της France Telecom για το 2008, χρονιά κρίσης, ήταν πάνω από 4,5 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η ίδια κατάσταση επικρατεί και στις υπόλοιπες πρώην δημόσιες υπηρεσίες όπως η EDF και η Caisses d’epargne που ιδιωτικοποιήθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 90, αλλά και σε εταιρείες της βαριάς βιομηχανίας όπως η Renault και η PSA στις οποίες το γαλλικό κράτος ήταν ανέκαθεν μέτοχος.

Σταδιακά, ιδίως επί κυβέρνησης Σαρκοζύ, η ίδια οικονομική λογική επεκτείνεται και στο ίδιο το δημόσιο. Η δικαιοσύνη, η παιδεία, η τοπική αυτοδιοίκηση όλο και περισσότερο καλούνται να λειτουργήσουν με κριτήρια αγοράς.

Στο όνομα της αποτελεσματικότητας και της μείωσης του κόστους λειτουργίας τους, οι δημόσιες υπηρεσίες γίνονται αντικείμενο συνεχών αναδιαρθρώσεων, συμπτύξεων και “εξορθολογισμών”.

Στη λογική του project management και της αποδοτικότητας, η έννοια της κοινοφελούς υπηρεσίας χάνεται όπως και το νόημα της αποστολής τους για χιλιάδες δημόσιους υπαλλήλους. Εδώ και καιρό οι τελευταίοι έχουν απολέσει την αγοραστική τους δύναμη, τώρα πλέον χάνουν και τη θέση τους στην κοινωνία.

Τα αποτελέσματα είναι τα ίδια όπως και στην περίπτωση της France Telecom. Σύμφωνα με μια εσωτερική έρευνα που αποκάλυψε η εφημερίδα L’Humanité, οι υπάλληλοι του υπουργείου δημοσίων έργων που αυτοκτονούν κάθε χρόνο φτάνουν τους 25. Οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι μεταξύ 150 και 200 τον χρόνο.

Σε πολλές περιπτώσεις οι αυτόχειρες επικαλούνται στις επιστολές τους την πίεση της δουλειάς και την σωματική και ψυχολογική αποσταθεροποίηση που αυτή τους προκάλεσε. Το κύμα αυτοκτονιών και η κατάθλιψη αγγίζει όλο και συχνότερα ανώτερους υπαλλήλους που υποχρεώνονται να επιβάλουν τη συγκεκριμένη πολιτική.

Το ερώτημα του τι πρέπει να γίνει με τις κοινωφελείς υπηρεσίες γίνεται όλο και πιεστικότερο στην Γαλλία. Το αυτί του Σαρκοζύ όμως δεν φαίνεται να ιδρώνει. Επόμενο θύμα των ιδιωτικοποιήσεων φαίνεται να είναι το ταχυδρομείο, η ιστορική La Poste.

Από εχτές σε όλη τη χώρα διοργανώνεται λαϊκό δημοψήφισμα από συνδικάτα και οργανώσεις πολιτών ενάντια σε αυτή την ιδιωτικοποίηση. Στις σχετικές σφυγμομετρήσεις πάνω από 70% των Γάλλων φαίνεται να αντιτίθεται σε μια τέτοια προοπτική.

Στην προεκλογική συζήτηση στην Ελλάδα, τα επιχειρήματα συγκεντρώνονται στο θέμα της διαφθοράς στο δημόσιο, ένα πράγματι σημαντικό θέμα. Όμως το ποιο ουσιαστικό ερώτημα της αποστολής και του στόχου των δημόσιων υπηρεσιών υποβαθμίζεται από τους διεκδικητές της εξουσίας.

Κι όμως το πως πρέπει να συνδυαστεί η αποτελεσματικότητα με την κοινοφέλεια είναι και το βασικό πρόβλημα. Οι συνταγές του φιλελεύθερου μάνατζμεντ που φαίνεται να υιοθετεί και το ΠΑΣΟΚ , το οποίο και τις εισήγαγε στα τέλη της δεκαετίας του 90, δεν αποτελούν απάντηση αλλά μέσο καταρράκωσης των δημόσιων υπηρεσιών.

Leave a Reply

Your email address will not be published.