Με αφορμή τον Μπερλουσκόνι…

Στις 21 Οκτωβρίου 2009 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με 338 ψήφους κατά και 335 υπέρ απέρριψε μια σημαντική κοινή πρόταση των Φιλελευθέρων, των Σοσιαλιστών, των Πράσινων και της Ενωμένης Αριστεράς. Η πρόταση ζητούσε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μεριμνήσει για την δημιουργία μιας οδηγίας σε σχέση με την οικονομική συγκέντρωση στα ΜΜΕ και την πολυφωνία στην ΕΕ.

Παίρνοντας αφορμή από την κατάσταση στην Ιταλία όπου ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι ελέγχει, μέρος του τύπου, την δημόσια τηλεόραση αλλά και μεγάλο κομμάτι της ιδιωτικής, τα προαναφερθέντα κόμματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου πρότειναν το κείμενο που μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο εδώ.

Τα κύρια αποσπάσματα είναι τα εξής: «

(Το κοινοβούλιο) θεωρεί ότι είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί η ανωμαλία που δημιουργείται από τη σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ πολιτικής και οικονομικής εξουσίας και εξουσίας στο χώρο των μέσων ενημέρωσης καθώς και από τη συγκέντρωση του άμεσου ή έμμεσου ελέγχου στα δημόσια και ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης και υπογραμμίζει ότι θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι σε όλα τα κράτη μέλη οι δημόσιοι τηλεοπτικοί φορείς είναι ανεξάρτητοι και λειτουργούν χωρίς κυβερνητικές παρεμβάσεις• (…)
5. επαναβεβαιώνει, εν προκειμένω, ότι το νομοθετικό πλαίσιο της ΕΕ σχετικά με την πολυφωνία και τη συγκέντρωση στα μέσα ενημέρωσης εξακολουθεί να είναι ακατάλληλο και ότι, για το λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει επειγόντως να κάνει χρήση των αρμοδιοτήτων της (…) προκειμένου να οριστούν οι ελάχιστοι βασικοί όροι που όλα τα κράτη μέλη πρέπει να τηρούν προκειμένου να διασφαλίσουν, να εγγυηθούν και να προαγάγουν την ελευθερία της πληροφόρησης και ένα επαρκές επίπεδο πολυφωνίας στα μέσα ενημέρωσης ».

Μετά από διαβουλεύσεις και πιέσεις στους διαδρόμους του κοινοβουλίου, τις οποίες περιγράφει ο απεσταλμένος της Libération στο Στρασβούργο, Jean Quatremer, η δεξιά πλειοψηφία του PPE κατάφερε να απορρίψει την παραπάνω πρόταση.

Αυτό βέβαια δεν είναι κάτι καινούριο. Ιστορικά η συντηρητική λογική της ευρωπαϊκής εξουσίας (Συμβούλιο αρχηγών κρατών, Επιτροπή, πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο) συνεχίζει να θεωρεί ότι τα θέματα πολυφωνίας και υγιούς λειτουργίας των ΜΜΕ άπτονται των εσωτερικών θεμάτων της κάθε χώρας και κατά συνέπεια η ΕΕ δεν έχει λόγο στη ρύθμιση τους.

Αυτό επιτρέπει στην κάθε εθνική κυβέρνηση να συνεχίζει την συνδιαλλαγή με τους ιδιοκτήτες ΜΜΕ και τους οικονομικούς μεγαλοπαράγοντες με την ησυχία της. Εκτός από την Ιταλία, παρόμοια προβλήματα που απορρέουν από την οικονομική συγκέντρωση στα ΜΜΕ υπάρχουν και στην Γαλλία, την Γερμανία, την Ελλάδα και σε όλες τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

Η θέση αυτή της ΕΕ επαληθεύτηκε και το 2005 με το νόμο του βασικού μετόχου της κυβέρνησης Καραμανλή. Όπως σημείωνα αλλού για αυτό το θέμα:

« Σύμφωνα με τις υπηρεσίες του Επίτροπου McCreevy, ο ν. 3310/2005 αντίκειται σε βασικές αρχές της κοινής αγοράς, αυτές της ελεύθερης επιχειρηματικής δραστηριότητας και της ελεύθερης διακίνησης του κεφαλαίου, και για αυτό πρέπει να τροποποιηθεί. Με άλλα λόγια, η διασφάλιση της πολυφωνίας των ΜΜΕ που επικαλείται η ελληνική κυβέρνηση, η οποία και αποτελεί δημόσιο αγαθό, θεωρείται από τον Επίτροπο ως υποδεέστερος στόχος από την απρόσκοπτη οικονομική δραστηριότητα, μολονότι η τελευταία αφορά κατά κύριο λόγο συμφέροντα ιδιωτών.
(…) Η ερμηνεία αυτή έχει σημαντικές συνέπειες αναφορικά με τον χειρισμό του θέματος. Αυτό γιατί τα θέματα ανταγωνισμού αποτελούν κατεξοχήν τομέα ευθύνης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ως εκ τούτου το πρωτογενές και δευτερογενές ευρωπαϊκό δίκαιο υπερτερεί του εθνικού το οποίο και πρέπει να εναρμονιστεί με το πρώτο. Από την άλλη, σε ότι αφορά το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΜΜΕ, η ευθύνη σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανόνες εμπίπτει στις κυβερνήσεις των χωρών μελών των οποίων η νομοθεσία υπακούει στις εθνικές ιδιαιτερότητες ».

Με αφορμή τον νόμο Σαρκοζύ για το διαδίκτυο…

Την προηγούμενη μέρα, στις 20 Οκτωβρίου, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπέκυψε στις πιέσεις του Συμβουλίου, κυρίως κάποιων μελών με επικεφαλής την Γαλλία, και απέσυρε την τροπολογία 138 του Τηλεπικοινωνιακού Πακέτου που το ίδιο είχε ψηφίσει με συντριπτική πλειοψηφία λίγους μήνες πριν.

Η τροπολογία 138, που ψηφίστηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2008, αναφέρει τα εξής :

« Δεν μπορεί να επιβάλλεται περιορισμός στα θεμελιώδη δικαιώματα και τις ελευθερίες των τελικών χρηστών χωρίς προηγουμένως να υπάρχει απόφαση των δικαστικών αρχών, ιδίως σύμφωνα με το άρθρο 11 της διακήρυξης των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης, εκτός και εάν απειλείται η δημόσια ασφάλεια, οπότε η απόφαση μπορεί να έπεται »

Η υιοθέτηση της τροπολογίας 138 στο Τηλεπικοινωνιακό Πακέτο, δηλαδή στο πακέτο των κοινοτικών οδηγιών που αφορά τον τομέα των τηλεπικοινωνιών και του διαδικτύου, θα καθιστούσε ουσιαστικά ανενεργές τις εθνικές νομοθεσίες που βασίζονται στην αρχή του three strikes. Μια τέτοια είναι ο νόμος Hadopi 2 που ψηφίστηκε πρόσφατα στη Γαλλία.

Το συμβιβαστικό κείμενο που βγήκε από την τριμερή διαπραγμάτευση μεταξύ Συμβουλίου, Επιτροπής και Κοινοβουλίου, που μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρο εδώ, αφήνει ανοικτή πόρτα για μέτρα παρακολούθησης και καταστολής της χρήσης του διαδικτύου και πιο συγκεκριμένα της ανταλλαγής περιεχομένου σε βάση ισοτιμίας (peer-to-peer).

Όπως φαίνεται, σε δύο μέρες το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχασε δύο πολύ σημαντικές ευκαιρίες να επιβεβαιώσει τον ρόλο του ως μοναδικού απευθείας εκλεγμένου αντιπρόσωπου του συνόλου των λαών της Ευρώπης. Ως συνήθως η Ευρωπαϊκή Ένωση εναρμονίζει προς τα κάτω το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Όπως έκανε και στα θέματα οικονομίας και κοινωνικής πολιτικής, η ευρωπαϊκή εξουσία αφήνει ελεύθερες τις χειρότερες πρακτικές σε θέματα μαζικής επικοινωνίας ενθαρρύνοντας έτσι την αντιγραφή τους και από άλλα κράτη μέλη. Αναβάλλοντας έτσι για μια ακόμη φορά την ανάδυση μιας υγιούς Ευρωπαϊκής δημόσιας σφαίρας