Η ζωή μου χωρίς smartphone γίνεται θέμα ρεπορτάζ

Το παρακάτω κείμενο είναι μετάφραση από τα πορτογαλικά ενός άρθρου που δημοσιεύτηκε από τον βραζιλιάνικο ιστότοπο Tilt στις 29/10/2020

Φανταστείτε τη ζωή σας χωρίς μηνύματα WhatsApp, δημοσιεύσεις στο Facebook, φωτογραφίες Instagram, αναζητήσεις Google και αγορές Amazon. Ακούγεται αδύνατο; Αυτή είναι η ρουτίνα του Νίκου Σμυρναίου, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Ψηφιακών Μέσων στο Πανεπιστήμιο της Τουλούζης (Γαλλία) και ειδικού στις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. Ο Σμυρναίος είναι ένας έντονος κριτικός αυτών των εταιρειών και μπορεί να θεωρηθεί ξένος στη σημερινή ψηφιακά δικτυωμένη κοινωνία. Το Facebook, το YouTube και το WhatsApp ξεπερνούν ήδη τον αριθμό των 2 δισεκατομμυρίων χρηστών το μήνα – περίπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού. Κι αυτό παραμένει εκτός αυτού του κλαμπ από επιλογή.

«Βασικά αποφεύγω τη χρήση προϊόντων από όλες τις εταιρείες των οποίων το επιχειρηματικό μοντέλο βασίζεται στην εκμετάλλευση των προσωπικών μας δεδομένων», εξηγεί ο Νίκος Σμύρνης σε συνέντευξή του στην Tilt. Γι ‘αυτό ο καθηγητής δεν έχει λογαριασμό στο Facebook, το Google και το Amazon.  Οι ανησυχίες γύρω από την ψηφιακή ζωή κάνουν τον Σμυρναίο να μην έχει ακόμη και smartphone.

“Κανονική ζωή”

Ανακάλυψα στην πράξη τη διαφορετική ρουτίνα του Σμύρναίου. Όταν του ζήτησα μια συνέντευξη από το WhatsApp σχετικά με την πίεση που δέχεται τελευταία το Google και το Facebook για να πληρώσουν τα μέσα ενημέρωσης για τη χρήση του περιεχόμενου τους, έλαβα την αρνητική απάντηση για τη χρήση της εφαρμογής. Η λύση που μου πρότεινε ήταν να στείλει τις απαντήσεις σε ένα αρχείο MP3 μέσω email. Αυτή είναι μόνο μια από τις ιδιαιτερότητες που ο Νίκος Σμυρναίος διατηρεί στην καθημερινή ρουτίνα του. Φυσικά, η διακοπή της χρήσης των υπηρεσιών που διέπουν την ψηφιακή μας ζωή δεν ήταν μια απόφαση εν μία νυκτί. Σύμφωνα με τον καθηγητή, η απόφαση ήταν σταδιακή και ενοποιήθηκε αφού ολοκλήρωσε, το 2018, τις έρευνες του βιβλίου του « Το Ολιγοπώλιο του Διαδικτύου ». “Προσπαθώ να σκεφτώ τη ζωή μου χωρίς τη χρήση αυτών των υπηρεσιών ως κάτι φυσιολογικό”, μου είπε.

Αλλά είναι δύσκολο να αποδεχτεί κανείς κάτι τέτοιο ως φυσιολογικό. Σε τελική ανάλυση, οι μεγάλες εταιρείες που αποφεύγονται από τον καθηγητή διέπουν σήμερα την καθημερινή μας ζωή, κατηγορούνται για μονοπώλια  και επομένως αντιμετωπίζουν αγωγές για πρακτικές της αγοράς που είναι αντιανταγωνιστικές. Ο Βραζιλιάνος δημοσιογράφος Giuliander Carpes, διδακτορικός φοιτητής στην Τουλούζη, υποψιάστηκε ότι ο καθηγητής του δεν χρησιμοποιεί μεγάλες πλατφόρμες στη συνέντευξη που έδωσε για τη δουλειά. Αντί να χρησιμοποιηθεί κάτι συνηθισμένο όπως το Skype, η συνέντευξη βίντεο πραγματοποιήθηκε μέσω μιας άγνωστηςπλατφόρμας που η Carpes δεν θυμάται καν το όνομα. “Στη συνέχεια, στην πρώτη μας συνάντηση εδώ, ανέφερε ότι δεν χρησιμοποίησε smartphone και δεν ήταν δυνατόν να επικοινωνήσει μαζί του μέσω μηνυμάτων εφαρμογών όπως το WhatsApp. Μόνο μέσω SMS, τηλεφωνικών κλήσεων και email. Στη συνάντηση αυτή, εξέφρασε την ανησυχία του σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι μεγάλες πλατφόρμες χρησιμοποιούν τα δεδομένα μας “, θυμάται ο Carpes.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις

Ενώ οι γίγαντες της τεχνολογίας προσπαθούν να αγοράσουν ή να καταστρέψουν τον ανταγωνισμό, ο Σμύρναίος αναζητά εναλλακτικές υπηρεσίες που προσφέρουν παρόμοιες λειτουργίες. Η στρατηγική γίνεται πιο δύσκολη, φυσικά, κάθε φορά που εξαγοράζεται μια νέα εναλλακτική από τους τεχνολογικούς γίγαντες. “Σταμάτησα να χρησιμοποιώ το Github όταν το αποκτήθηκε από τη Microsoft το 2018”, λέει ο καθηγητής. Αντί για smartphone, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί κινητό τηλέφωνο Nokia μόνο για κλήσεις και SMS. Για να αντικαταστήσειτο Google, το οποίο κυριαρχεί επί του παρόντος στην ψηφιακή μας ζωή από πρόγραμμα περιήγησης σε υπηρεσίες χαρτογράφησης έχει ανακαλύψει αρκετές υπηρεσίες:

Αντί να ψάχνει στο Google, χρησιμοποιεί το DuckDuckGo που δεν εκμεταλλεύται το ιστορικό των αναζητήσεων. Αντί για το Google Chrome, το πρόγραμμα περιήγησης Brave ή Firefox. Αντί για το Gmail, το Protonmail, το οποίο προσφέρει δωρεάν κρυπτογράφηση. Αντί για τους Χάρτες Google ή το Waze, το Openstreetmap. αντί για το YouTube το PeerTube κλπ.

Αυτές οι επιλογές βασίζονται σε “φιλικές προς την προστασία της ιδιωτικής ζωής ή, όπου είναι δυνατόν, εναλλακτικές λύσεις ανοιχτού κώδικα”. Το μάθημα από αυτήν την εμπειρία μέχρι στιγμής είναι ότι είναι δυνατόν να ζήσουμε χωρίς μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας. “Έχω μάθει ότι υπάρχουν βιώσιμες εναλλακτικές λύσεις στα εργαλεία τους, ότι οι επιδόσεις των υπηρεσιών αυτών των γιγάντων δεν είναι τόσο καλές όσο νομίζουμε, και ότι η αξία τους έγκειται κυρίως στον μεγάλο αριθμό χρηστών τους και όχι απαραίτητα στην ίδια την τεχνολογία”, επισημαίνει. Φυσικά, υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις στον κανόνα, τις οποίες αποδέχεται “αν δεν υπάρχει άλλος τρόπος”. Ο καθηγητής, για παράδειγμα, περιηγείται σε ιστότοπους που φιλοξενούνται σε διακομιστές της AWS – υπηρεσία της Amazon που ελέγχει περίπου το 40% του cloud. Λέει ότι το αποδέχεται “δυστυχώς” γιατί διαφορετικά δεν θα μπορούσε να σερφάρει στο μισό Διαδίκτυο.

Για να διατηρεί επαφή με φίλους χωρίς WhatsApp, Instagram ή ένα επώνυμο προφίλ Facebook, διατηρεί λογαριασμό Twitter και κάνει μια άλλη εξαίρεση στον κανόνα: χρησιμοποιεί το Messenger, την υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων του Facebook, αλλά με διάφορα μέτρα για την προστασία του απορρήτου του. “Χρησιμοποιώ το Messenger, αλλά προστατεύω τα προσωπικά μου στοιχεία, μην επιτρέποντας στο Facebook να συνδέσει το προφίλ μου στην πραγματική μου ταυτότητα και σε άλλες διαδικτυακές δραστηριότητες. Για να το κάνω αυτό, χρησιμοποιώ το Brave, ένα πρόγραμμα περιήγησης φιλικό προς το απόρρητο, με ένα VPN, μόνο για ψευδώνυμη χρήση του Facebook με έναν προσωπικό λογαριασμό που δημιουργήθηκε με ένα email που χρησιμοποιήθηκε μόνο για αυτόν τον σκοπό “. Ουφ !

Πίεση από φίλους

Φανταστείτε την αντίδραση των γνωστών σας αν κάνατε κάτι σαν τον Νίκο Σμυρναίο. Πιθανώς η μαμά σου να παραπονιέται ότι δεν μπορεί να σου μιλήσει στο WhatsApp, ο φίλος σου θα σε επικρίνει για το ότι δεν είσαι στο Instagram και ο συνάδελφός σου θα παραπονιόταν ότι δεν μπορούσε να σου στείλει πρόσκληση σε μια εκδήλωση στο Facebook. Όλα αυτά είναι κατανοητά, σύμφωνα με τον καθηγητή. “Μπορεί να υπάρξει πίεση από το κοινωνικό περιβάλλον. Αλλά εκείνες τις στιγμές προσπαθώ να εξηγήσω τους λόγους της άρνησής μου και οι άνθρωποι είναι δεκτικοί επειδή κατανοούν επίσης τους κινδύνους που προκαλούνται από τις μεγάλες πλατφόρμες”, λέει.

Για τον Carpes, δεν υπάρχει εμπόδιο στην επικοινωνία με τον καθηγητή του που βρίσκεται εκτός μεγάλων πλατφορμών: απλώς καλείς στο τηλέφωνο ή στέλνεις ένα SMS ή email που απαντάται αμέσως. Σύμφωνα με τον Βραζιλιάνο φοιτητή, υπήρξαν λίγες προσαρμογές για να λειτουργήσει αυτή η σχέση. “Χρησιμοποίησα ξανά SMS, το οποίο δεν χρησιμοποιούσα πλέον στη Βραζιλία. Όχι μόνο λόγω του Νίκου, αλλά λόγω της Γαλλίας. Εδώ οι άνθρωποι εξακολουθούν να είναι πολύ εκτός σύνδεσης, χρησιμοποιούν το τηλέφωνο πολύ για κλήσεις, πολλά ακόμα συμβαίνουν μόνο μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Στην αρχή της πανδημίας χρησιμοποιήσαμε ακόμα άγνωστες πλατφόρμες τηλεδιάσκεψης, αλλά πρόσφατα το Zoom έγινε η επίσημη πλατφόρμα του πανεπιστημίου και ο Νίκος το χρησιμοποιούσε κανονικά », αναφέρει. Ο διδακτορικός υποψήφιος το θεωρεί «πολύ δύσκολο» να πάρει μια απόφαση όπως ο μέντορας του, αν και συμφωνεί με τους λόγους του να βρίσκεται εκτός των μεγάλων πλατφορμών.

« Σήμερα ξέρουμε ότι ξέρουν ό, τι κάνουμε. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι αυτές οι εταιρείες έχουν αναπτύξει δυσανάλογη οικονομική και πολιτική εξουσία αγοράζοντας ή διαλύοντας ανταγωνιστές. Οι ρυθμιστικές αρχές θα έπρεπε να είχαν ήδη λάβει κάποια δράση για να αποφύγουν αυτήν τη συγκέντρωση”, αναφέρει ο Βραζιλιάνος, ο οποίος μελετά τον αντίκτυπο των πλατφορμών στη δημοσιογραφία και τη χρήση εφαρμογών μηνυμάτων όπως το WhatsApp από τα μέσα ενημέρωσης. Ο Σμύρναίος δεν βλέπει τον εαυτό του ως «ευαγγελιστή» της επιλογής του να μην χρησιμοποιήσει αυτές τις υπηρεσίες – δηλαδή, δεν είναι ένας από αυτούς τους ανθρώπους που θα δοκιμάσουν την υπομονή σου επναλαμβλανοντας σου ότι πρέπει να σταματήσεις να χρησιμοποιείς τα κοινωνικά δίκτυα. Ο καθηγητής λέει ότι προσπαθεί μόνο να εξηγήσει την άποψή του και να προτείνει εναλλακτικές λύσεις.

Η «φυσιολογική ζωή» του Σμυρναίου απέχει πολύ από τις πλατφόρμες, αν και οι τελευταίες κάνουν την τήρηση αυτής της απόφασης όλο και πιο περίπλοκη. Αλλά αν νομίζετε ότι ετοιμάζεται να αναθεωρήσει την απόφασή του σύντομα, κάνετε λάθος. “Δεν βλέπω τον εαυτό μου να χρησιμοποιεί υπηρεσίες από αυτές τις εταιρείες στο εγγύς μέλλον”, λέει.

Gabriel Francisco Ribeiro

Leave a Reply

Your email address will not be published.