Διαδίκτυακή δημοσιογραφία: κάτεργο ή σωτηρία της ενημέρωσης ;


Στην έκδοση της 25ης Μαίου της Le Monde ο δημοσιογράφος Xavier Ternisien έγραψε ένα άρθρο με τον εύγλωττο τίτλο “Les forçats de l’info” (“Τα κάτεργα της ενημέρωσης” σε ελεύθερη μετάφραση). Το κείμενο (εδώ σε cache) αναφέρεται στις συνθήκες εργασίας των εργαζόμενων σε ενημερωτικούς ιστότοπους περιγράφοντας τες με μελανά χρώματα.

Σύμφωνα με τον Ternisien, δεν πρόκειται για δημοσιογράφους με την παραδοσιακή έννοια αλλά για “ειδικευμένους εργάτες της πληροφόρησης” (“OS de l’info”, μια έκφραση που δανείστηκε από το βιβλίο του Bernard Poulet). Μεταφέροντας χαρακτηρισμούς των παραδοσιακών δημοσιογράφων για τους συναδέλφους τους, το άρθρο μιλάει για “ρεπόρτερ low cost” και “Πακιστανούς του διαδικτύου”.

Με μέσο όρο ηλικίας τα τριάντα χρόνια, οι δημοσιογράφοι των ενημερωτικών ιστότοπων έχουν τα ίδια τυπικά προσόντα και τις ίδιες εμπειρίες με αυτούς του τύπου και της ραδιοτηλεόρασης: ανώτερες σπουδές, άμισθα stages, 12ωρα εργασίας με υποχρεωτική παρουσία τα σαββατοκύριακα, επισφαλή συμβόλαια εργασίας μέχρι να αποσπάσουν τελικά την πολυπόθητη μόνιμη θέση σε ένα ΜΜΕ.

Η καθημερινή τους δουλειά όμως είναι πολύ διαφορετική. Σύμφωνα με τις ανώνυμες μαρτυρίες που συνέλεξε ο Ternisien, οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι περνούν τις μέρες τους καρφωμένοι μπροστά σε έναν υπολογιστή, δουλεύοντας με υπερεντατικούς ρυθμούς και υπό πίεση, μη γράφοντας ποτέ πρωτότυπα άρθρα αλλά ανακυκλώνοντας υπάρχοντα υλικά όπως τα τηλεγραφήματα των πρακτορείων και τα δελτία τύπου. Απώτερος τους στόχος το πλασάρισμα σε καλή θέση στα αποτελέσματα της Google…

Συχνά οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν την περιφρόνηση των συναδέλφων τους που εργάζονται για παραδοσιακά μέσα. Οι μισθοί τους είναι χαμηλότεροι και οι συλλογικές συμβάσεις τους χειρότερες. Τα παραδοσιακά ισχυρά συνδικαλιστικά όργανα του χώρου, είτε είναι απόντα είτε πολύ αδύναμα για να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας στα διαδικτυακά μέσα.

Σύμφωνα με το άρθρο, οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι δυσκολεύονται επίσης να διαχωρίσουν την επαγγελματική από την προσωπική τους ζωή. Συνδεδεμένοι σε συνεχή βάση στο Twitter, το Facebook και το Gmail διαχειρίζονται ταυτόχρονα και σε μόνιμη βάση τις προσωπικές σχέσεις και τη δουλειά τους, μέχρι σημείου που τα δύο συγχέονται.

Ταυτόχρονα όμως οι διαδικτυακοί δημοσιογράφοι κατανοούν καλύτερα το νέο πληροφοριακό περιβάλλον από τους παλιότερους και κινούνται με άνεση μέσα σε αυτό. Έστω κι αν παραπονιούνται για τις άσχημες συνθήκες εργασίας, δεν θα άλλαζαν ποτέ το διαδίκτυο για ένα παραδοσιακό μέσο.

Αυτές πάνω κάτω τις διαπιστώσεις για το συγκεκριμένο θέμα έχουν κάνει και οι σχετικές επιστημονικές έρευνες, όπως αυτή του Yannick Estienne, αλλά και παλιότερα δημοσιογραφικά κείμενα όπως αυτό του Simon Piel στο Bakchich. Όμως, όπως είναι φυσικό η δημοσίευση του άρθρου από ένα κυρίαρχο μέσο του γαλλικού μηντιακού συστήματος όπως η Le Monde προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στον μικρόκοσμο της παριζιάνικης δημοσιογραφίας.

Οι πρώτοι που αντέδρασαν ήταν οι αιρετοί εκπρόσωποι των δημοσιογράφων που εργάζονται στον ίδιο τον ιστότοπο της εφημερίδας. Με μία ανακοίνωση που δημοσιεύθηκε δίπλα στο άρθρο η Société des rédacteurs du Monde interactif αναφέρεται στα επισφαλή συμβόλαια εργασίας που αφορούν 8 από τους 27 δημοσιογράφους του ιστότοπου και εκφράζει τη δυσφορία της για αυτό. Ταυτόχρονα όμως προσπαθεί να μετριάσει την ιδέα ότι οι εργαζόμενοι στον ιστότοπο lemonde.fr δεν παράγουν πρωτότυπο περιεχόμενο και επιμένει στην καινοτόμο φύση του επαγγέλματος.

Ο δεύτερος που αντέδρασε ήταν ο Eric Mettout, αρχισυντάκτης του ιστότοπου lexpress.fr, που ανήκει στο γνωστό περιοδικό, ο οποίος είχε μάλιστα συζητήσει με τον Ternisien πριν ο τελευταίος γράψει το άρθρο του. Σε μια οργισμένη απάντηση ο Mettout γράφει ότι οι συνθήκες εργασίας των δημοσιογράφων διαβρώνονται τα τελευταία χρόνια στο σύνολο τους και όχι μόνο στο διαδίκτυο.

Άμεση ήταν και η απάντηση των δημοσιογράφων του ανεξάρτητου ενημερωτικού ιστότοπου Rue89. Σε άρθρο τους αναφέρουν ότι παράγουν καθημερινά πρωτότυπο περιεχόμενο, έρευνες και αποκλειστικές πληροφορίες. Προσθέτουν επίσης ότι για αυτό τον λόγο δεν χρησιμοποιούν το υλικό των πρακτορείων ειδήσεων. Επίσης στο διαδίκτυο έχουν την ευκαιρία να πειραματιστούν με νέες μεθόδους δουλειάς όπως τα πολυμέσα ή η διαδραστικότητα με τους αναγνώστες.

Η αναζήτηση υψηλής παραγωγικότητας με μικρό κόστος που οδηγεί σε κακές επαγγελματικές συνθήκες είναι, σύμφωνα με το άρθρο του Rue89, πολύ πιο διαδεδομένηστις διαδικτυακές συντάξεις των παραδοσιακών μέσων και κυρίως των μεγάλων εφημερίδων.

Αυτό λόγω της υπεροπτικής συμπεριφοράς των μεγαλοδημοσιογράφων προς τους νέους συναδέλφους τους και της οικονομικής πίεσης που δέχεται ο παραδοσιακός τύπος. Τα ίδια περίπου λένε από τα ιστολόγια τους η νεαρή δημοσιογράφος Melissa Bounoua αλλά και ο έμπειρος Philippe Couve του RFI και τα σχόλια σε άρθρο του Narvic.

Τελικά, ουσιαστικά όλοι παραδέχονται ότι το διαδίκτυο και οι πρακτικές που αναπτύσσονται σε αυτό αποτελούν το μέλλον της ενημέρωσης. Η διττή φύση της διαδικτυακής πληροφόρησης συνδυάζει καινοτόμες πρακτικές που ωφελούν τον πλουραλισμό με αλόγιστη αναζήτηση υψηλής παραγωγικότητας που οδηγεί στον πληθωρισμό και την επανάληψη των ειδήσεων.

Από αυτόν το διάλογο συμπεραίνει κανείς ότι το θέμα της διαδικτυακής δημοσιογραφίας και των συνθηκών εξάσκησης της αποτελεί σημαντικό διακύβευμα για την δημόσια σφαίρα και πλέον αρχίζει να αντιμετωπίζεται ως τέτοιο από τους ίδιους τους φορείς της.

Ανα

Leave a Reply

Your email address will not be published.