Τάσεις στο χώρο του Τύπου και πλουραλισμός της πληροφόρησης – 2ο μέρος

Ποιες είναι οι νέες τάσεις στο χώρο του Τύπου και πως επιδρούν στον πλουραλισμό της πληροφόρησης; Αυτά είναι τα δύο ερωτήματα στα οποία προσπάθησε να απαντήσει ένα ερευνητικό πρόγραμμα, στο οποίο συμμετείχα[1].

Τα βασικά θεωρητικά σημεία θα τα βρείτε λίγο παρακάτω. Εδώ θα δώσω μια σύνθεση των βασικότερων ευρημάτων της έρευνας.

Διαχειριστική λογική και εκβιομηχάνιση της παραγωγής περιεχομένου

Η κύρια τάση στις που παρατηρείται στις επιχειρήσεις Τύπου που εξετάσαμε είναι η ενδυνάμωση της διαχειριστικής λογικής εις βάρος της δημοσιογραφικής. Οι δύο ήταν πάντα μέρος της εκδοτικής δραστηριότητας, αλλά τα τελευταία χρόνια παρατηρείται όλο και περισσότερο η επιβολή των προσταγών της αγοράς ακόμη και στην εσωτερική καθημερινή λειτουργία των συντάξεων.

Tο αποτέλεσμα αυτής της επιρρέπειας εκφράζεται σε πρώτη φάση μέσα από μια πίεση για μείωση του κόστους παραγωγής εφημερίδων και περιοδικών. Εξ ου και γενικότερη τάση σε Ευρώπη και ΗΠΑ για μείωση του προσωπικού των έντυπων ΜΜΕ η οποία μετά από τους τεχνικούς και τους υπαλλήλους αγγίζει πλέον και τους δημοσιογράφους. Παράλληλα με τις απολύσεις και τις αναδιαρθρώσεις προσωπικού, που συχνά μεταφράζονται σε προγράμματα εθελουσίας εξόδου, οι εταιρείες του κλάδου απευθύνονται όλο και περισσότερο σε free lance δημοσιογράφους ή προτιμούν τα δελτία παροχής υπηρεσιών από τις προσλήψεις.

Σε δεύτερη φάση η εκβιομηχάνιση της παραγωγής εκφράζεται μέσα από την ενσωμάτωση λογιστικών κριτηρίων σε όλη την αλυσίδα της ενημέρωσης, ακόμα και μέσα στις συντάξεις, μέσω των δημοσιογράφων που κατέχουν διευθυντικές θέσεις. Στα συγκροτήματα που αναλύσαμε οι λογιστικές πληροφορίες τύπου κόστος/έσοδα συλλέγονται από τους αρχισυντάκτες και τους διευθυντές κάθε εντύπου σε πρώτο επίπεδο και στη συνέχεια γίνεται η σύνθεση αποτελεσμάτων σε επίπεδο συγκροτήματος. Κάθε αρχισυντάκτης, που εκτός από δημοσιογράφος πρέπει να λειτουργεί και σαν μάνατζερ, έχει ένα οικονομικό πλάνο να τηρήσει σε ότι αφορά τα έξοδα από το οποίο εξαρτάται για παράδειγμα το αν θα στείλει ένα ρεπόρτερ για να καλύψει ένα θέμα ή θα αρκεστεί στις πληροφορίες των πρακτορείων ειδήσεων. Ταυτόχρονα, το κάθε έντυπο δεσμεύεται από ποσοτικούς στόχους σε ότι αφορά τις πωλήσεις και οι υπεύθυνοι αξιολογούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε αυτή τη βάση.

Επακόλουθο αυτής της ενδυνάμωσης της διαχειριστικής λογικής είναι η κεντρική θέση που έχει το μάρκετινγκ στις στρατηγικές κινήσεις όπως η δημιουργία ενός νέου εντύπου αλλά και σε καθημερινή βάση μέσω της επιλογής των θεμάτων. Το μάρκετινγκ, εξαιρετικά διαδεδομένο στον περιοδικό Τύπο, καταλαμβάνει περίοπτη θέση πλέον και στις καθημερινές πολιτικές εφημερίδες, παραμερίζοντας όλο και πιο συχνά το δημοσιογραφικό « ένστικτο » που καθόριζε παραδοσιακά την γραμμή κάθε εντύπου.

Τα παραδοσιακά κριτήρια λειτουργούν ακόμη λιγότερο ή περισσότερο (η πολιτική τοποθέτηση κάθε εφημερίδας, η ιστορία της, οι δεοντολογικές ιδιαιτερότητες της) αλλά φαίνονται να υποτάσσονται σταδιακά στα ορθολογικά κριτήρια των μάνατζερ. Γενικά, οι νέοι δημοσιογράφοι φαίνονται να προσαρμόζονται καλύτερα (αλλά και υποχρεωτικά) σε αυτές τις συνθήκες εργασίας από τους παλιότερους, με εξαίρεση τα διευθυντικά στελέχη.

Η συνέχεια σε λίγο…


[1] Programme de recherche Diversité culturelle et mutations des industries de la culture, de l’information, et de la communication (coord. : P. Bouquillion / MSH Paris-Nord), Filière Presse et information, Note sectorielle pour le Ministère de la culture et de la communication, F. Rebillard (coord.), B. Cabedoche, B. Damian-Gaillard, N. Smyrnaios, Juin 2007.

Leave a Reply

Your email address will not be published.