Πνευματική ιδιοκτησία και εμπορική εκμετάλλευση δημοσιογραφικού περιεχομένου στο διαδίκτυο

Όπως είναι γνωστό και έχω αναφέρει παλαιότερα οι πρόσφατες εξελίξεις στο χώρο των ΜΜΕ σε διεθνές επίπεδο οδηγούν σε όλο και χειρότερες συνθήκες εργασίας για τους δημοσιογράφους οι οποίοι πλέον μπορούν να χαρακτηριστούν ως « εργάτες της πληροφόρησης ».

Η συνεχής αναζήτηση υψηλότερης κερδοφορίας από τις επιχειρήσεις μαζικής επικοινωνίας οδηγεί σε δραστικές περικοπές στα κόστη λειτουργίας, εκ των οποίων το μεγαλύτερο κομμάτι αποτελείται από τη δύναμη εργασίας.

Έτσι η αυξανόμενη οικονομική πίεση οδηγεί σε ένα επισφαλές καθεστώς εργασίας για τους δημοσιογράφους (χαμηλοί μισθοί, πίεση για παραγωγικότητα, μερική απασχόληση κτλ.). Στην Ελλάδα η κατάσταση αυτή επιδεινώνεται ακόμη περισσότερο από το μικρό μέγεθος της αγοράς και τις χαοτικές συνθήκες που επικρατούν στο χώρο των ΜΜΕ.

Μια νέα μορφή εκμετάλλευσης των δημοσιογράφων που κάνει την εμφάνιση της παράλληλα με την ανάπτυξη του ελληνικού ίντερνετ είναι η χρησιμοποίηση κειμένων που έχουν γραφτει για εφημερίδες και περιοδικά από διαδικτυακούς τόπους ίδιας ιδιοκτησίας χωρίς καμία αμοιβή αλλά ούτε καν την άδεια των συγγραφέων τους.

Το mediablog.gr δημοσίευσε πριν λίγες μέρες μια ανώνυμη επιστολή διαμαρτυρίας ενός εργαζομένου στον όμιλο Λαμπράκη για το συγκεκριμένο θέμα:

« Παρακολουθώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την τακτική του ΔΟΛ να γεμίζει το in.gr με περιεχόμενο το οποίο προοριζόταν και χρησιμοποιήθηκε στα περιοδικά του. Προσφάτως δημιούργησε το in Παιδί από το οποίο θα έχει διαφημιστικά έσοδα, αύξηση επισκεψιμότητας κλπ χρησιμοποιώντας κείμενα που έχουμε γράψει για το περιοδικό του Το Παιδί μου & Εγώ. Εννοείται ότι ουδέποτε ενημερωθήκαμε για αυτή τη χρήση των κειμένων μας, ούτε φυσικά πληρωθήκαμε και ούτε θα πληρωθούμε ».

Εκμεταλλευόμενος το νομοθετικό κενό πάνω στο θέμα αυτό ο όμιλος ΔΟΛ όπως και άλλοι (ΙΜΑΚΟ, Πήγασος) ιδιοποιείται το περιεχόμενο που παράγουν οι δημοσιογράφοι της επιχείρησης αδιαφορώντας πλήρως για τα πνευματικά δικαιώματα τους και κυρίως για την επιπλέον αμοιβή που η νέα χρήση επιβάλλει.

Η διεθνής νομολογία πάνω στο θέμα δημιουργήθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 90 όταν τέθηκε επι τάπητος το ζήτημα της πολλαπλής αξιοποίησης δημοσιογραφικού περιεχομένου στα νέα μέσα (διαδίκτυο, κινητή τηλεφωνία κτλ.). Οι δικαστικές αποφάσεις που εκδόθηκαν μετά από μηνύσεις των ίδιων των δημοσιογράφων σε ΗΠΑ (Tasini Vs. The New York Times, 1999), Βέλγιο (Central Station, 1997) και Γαλλία (SNJ Vs.Dernieres nouvelles dAlsace, 1998 και SNJ Vs. Le Figaro) κινούνται στη ίδια κατεύθυνση.

Σύμφωνα με αυτές οι επιχειρήσεις ΜΜΕ υποχρεούνται καταρχάς να ζητήσουν την άδεια των δημοσιογράφων για κάθε νέα χρησιμοποίηση των άρθρων τους εκτός εάν αυτή προβλέπεται από το συμβόλαιο εργασίας που έχει υπογραφεί μεταξύ τους. Σε κάθε περίπτωση η νομολογία προβλέπει επιπλέον αμοιβή για τους δημοσιογράφους των οποίων το έργο αποτελεί αντικείμενο εμπορικής εκμετάλλευσης στα νέα μέσα.

Οι συνθήκες εργασίας των δημοσιογράφων δεν αποτελούν ζήτημα μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας αλλά θέμα ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο. Αυτό γιατί από τις συνθήκες αυτές εξαρτάται ευθέως η ποιότητα της πληροφόρησης και κατά συνέπεια η λειτουργία του πολιτικού συστήματος με την ευρεία έννοια.

Είναι καιρός λοιπόν οι μαζικοί φορείς και οι αντιπρόσωποι των δημοσιογράφων να θέσουν το ζήτημα αυτό στους εργοδότες των ΜΜΕ. Η συνεχής ανάπτυξη της πληροφόρησης μέσω διαδικτύου δεν θα κάνει άλλο παρά να οξύνει το πρόβλημα στο μέλλον…

5 thoughts on “Πνευματική ιδιοκτησία και εμπορική εκμετάλλευση δημοσιογραφικού περιεχομένου στο διαδίκτυο

  1. Δυστυχώς η ΕΣΗΕΑ έχει πλέον, να το πω επιεικώς, διακοσμητικό χαρακτήρα.

  2. Εξαιρετικό σχόλιο. Μιλάτε για έναν επαγγελματικό χώρο βέβαια τον οποίο η εργοδοσία κατάφερε να αποδιαρθρ΄πωσει πολύ νωρίς – τα φαινόμενα αυτά γεννήθηκαν την δεκαετία του ’90 με την ιδιωτική τηλεόραση, τους χιλιάδες αποφοίτους των νέων τότε ιδιωτικών σχολών, τα μπλοκάκια, την μαύρη η απλήρωτη εργασία κοκ. Και φυσικά έχει δίκιο ο Μανώλης όταν λέει “Ποιά ΕΣΗΕΑ”; Πνιγμένη στις αγκυλώσεις του καταστατικού της και τις ενστάσεις των συνταξιούχων, αδυνατεί να παρέμβει κάτι που κάνει το έλειμα του πρωτοβάθμιου συνδικαλισμού να μοιάζει τεράστιο. Ποιός δημοσιογράφος θα τολμούσε να ζητήσει επισήμως να ζητήσει δικαιώματα όταν έχει ήδη δεχθεί το καθεστώς της προσωπικής συμφωνίας με τον εργοδότη ή το καθεστώς της αυτολογοκρισίας; Το χειρότερο κατά τη γνώμη μου είναι οτι η υποβάθμιση του δημοσιογραφικού προιόντος υπονομεύει την ίδια την βιομηχανία, κάτι που αποτυπώνεται καθαρά στα ετήσια στοιχεία των πωλήσεων των εφημερίδων. Πολλά μπορεί να πεί κανείς, δεν πιστεύω όμως οτι η Ελληνική κοινωνία είναι σε θέση να αξιώσει περισσότερα δικαιώματα για τους αγγελιόφόρους της. Ευχαριστούμε για τα ωραία σας άρθρα

  3. @Μανώλης
    Αυτό το έχω διαπιστώσει και εγώ σαν παρατηρητής. Είναι πραγματικά κρίμα..

    @Ματθαίος
    Το σχόλιο σου αποδεικνύει ότι το πρόβλημα είνα βαθύτερο. Το θέμα της πολλαπλής εκμετάλλευσης των άρθρων χωρίς αμοιβή είναι δυστυχώς μονο μια δευτερεύουσα πλευρά του προβλήματος της ανύπαρκτης συλλογικής εκπροσώπησης των δημοσιογράφων.
    Πάντως ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια..

  4. Ματθαίε έχεις δίκιο ότι δε θα το κάνει ελληνική κοινωνία. Οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι τί θα κάνουν όμως; Επιπλέον, μιας και το ανέφερες, μην ξεχνάμε ότι εκτός από δικαιώματα υπάρχουν και υποχρεώσεις (που δεν τηροούνται). Αλλά επιμένω: η ΕΣΗΕΑ είναι ΤΟ θέμα. Νίκο, ιδού άρθρο που θα «καίει».

  5. Ματθαίε έχεις δίκιο ότι δε θα το κάνει ελληνική κοινωνία. Οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι τί θα κάνουν όμως; Επιπλέον, μιας και το ανέφερες, μην ξεχνάμε ότι εκτός από δικαιώματα υπάρχουν και υποχρεώσεις (που δεν τηροούνται). Αλλά επιμένω: η ΕΣΗΕΑ είναι ΤΟ θέμα. Νίκο, ιδού άρθρο που θα «καίει».

Leave a Reply

Your email address will not be published.