Η εν ψυχρώ δολοφονία 12 ανθρώπων στα γραφεία του σατυρικού περιοδικού Charlie Hebdo δεν μπορεί επ’ουδενί να δικαιολογηθεί. Όμως παρόλη την συναισθηματική φόρτιση και την οργή που δίκαια προκαλεί η αποτροπιαία αυτή πράξη, οι περιστάσεις επιβάλλουν την κριτική ανάλυση του πολιτικού πλαισίου μέσα στο οποίο έλαβε χώρα.
Η επίθεση στο Charlie Hebdo έγινε σε μια στιγμή κατά την οποία ένα μεγάλο κομμάτι των Γάλλων βρίσκεται σε υπαρξιακό αδιέξοδο καθώς καταστρέφεται ο συνδετικός ιστός της γαλλικής κοινωνίας. Σε αξιακό επίπεδο, οι δύο αρχές πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε ο εθνικός μύθος της χώρας από την επανάσταση κι έπειτα, αυτές της ισότητας και της αλληλεγγύης έχουν ισοπεδωθεί από την επέλαση του νεοφιλελευθερισμού, του ατομικισμού και του καταναλωτισμού.
Στην πράξη αυτό μεταφράζεται σε όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και καταρράκωση των μικρομεσαίων στρωμάτων. Η οικονομική κρίση του 2008 και η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να προσφέρει λύσης για να ξεπεραστεί χειροτέρεψαν την κατάσταση. Πλέον, ολόκληρα τμήματα της γαλλικής κοινωνίας, ιδιαίτερα στην επαρχία και στις αστικές λαϊκές γειτονιές υποφέρουν από χρόνια ανεργία, φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό. Το χάσμα με τα δυναμικά αστικά κέντρα και το πλούσιο και κοσμοπολίτικο πληθυσμό τους είναι τεράστιο.
Για τους Γάλλους μουσουλμανικής κουλτούρας και αραβικής καταγωγής στον κοινωνικό αποκλεισμό με ταξικά αίτια προστίθεται ο ρατσισμός που βιώνουν στην ίδια τους τη χώρα. Μια ολόκληρη γενιά γεννημένη και μεγαλωμένη στη Γαλλία υποφέρει από έλλειψη αναγνώρισης και δυσπιστία ως προς την ικανότητα της να “αφομοιωθεί”. Αυτοί οι πληθυσμοί αποτελούν και του πιο ευάλωτους στην ισλαμιστική προπαγάνδα που τους προσφέρει μια φαντασιακή ιδεατή ταυτότητα. Οι ύποπτοι για την επίθεση στο Charlie Hebdo δεν είναι μετανάστες αλλά Γάλλοι πολίτες γεννημένοι και μεγαλωμένοι εδώ. Το ίδιο και εκατοντάδες άλλοι Ευρωπαίοι τζιχαντιστές που ταξιδεύουν σε Αφγανιστάν, Υεμένη, Συρία και Ιράκ για να πάρουν μέρος στον Ιερό πόλεμο.
Στη Γαλλία όπως αλλού αυτοί που επωφελούνται από την οικονομική κρίση, τον ρατσισμό και το υπαρξιακό αδιέξοδο είναι οι φονταμενταλιστές και η ρατσιστική δεξιά. Οι ακραίοι των δύο χώρων αλληλοτροφοδοτούνται και έχουν αντικειμενικά κοινό συμφέρον την αύξηση της κοινωνικής έντασης.
Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα η επίθεση στο Charlie Hebdo, αλλά και η βομβιστική επίθεση σε Τζαμί στη Λυόν που έγινε σήμερα το πρωί, δικαιώνουν τρόπον τινά τους υπέρμαχους της “σύγκρουσης των πολιτισμών”. Θα χρειαστεί πολύ κουράγιο και ψυχραιμία για να αποφευχθούν μη αναστρέψιμες πληγές στο κοινωνικό σώμα. Από αυτή την άποψη η άμεση και μαζική αντίδραση των Γάλλων με συγκεντρώσεις που καταδικάζουν την τυφλή βία και την μισαλλοδοξία είναι δείγμα υγιούς αντίστασης.