Γιατί και πως η “γαλλική άνοιξη” άργησε αλλά είναι εφικτή

CdGEM7kWEAA8ZE9.jpg:large

Κατάληψη στο Λύκειο Sophie Germain του Παρισιού τα ξημερώματα της 9ης Μαρτίου. Πηγή: @RevPermanente

Εδώ και καιρό η Γαλλία είναι παγιδευμένη σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό αδιέξοδο. Όταν σε Ισπανία και Ελλάδα οι αγανακτισμένοι κατέκλυζαν πλατείες και δρόμους, οι Γάλλοι εξέλεγαν τον Ολάντ τρέφοντας φρούδες ελπίδες. Όμως σήμερα ένα αυθόρμητο κοινωνικό κίνημα ξεκινάει από τα κάτω συμπαρασύροντας συνδικάτα και κόμματα. Η “γαλλική άνοιξη”που δεν έλαβε χώρα το 2012 είναι, ίσως, επιτέλους εφικτή.

Άνοδος της Λεπέν

Η παραίτηση της σοσιαλδημοκρατίας από την υπεράσπιση του κόσμου της εργασίας και η αδυναμία της Αριστεράς να προτάξει μια αξιόπιστη εναλλακτική έχει δημιουργήσει ένα πολιτικό κενό αντιπροσώπευσης των μεσαίων και λαϊκών στρωμάτων. Το κενό αυτό καλύπτεται πλέον από τη λαϊκιστική και ξενοφοβική δεξιά. Στις περιφερειακές εκλογές του Δεκεμβρίου το Εθνικό Μέτωπο, υπό την ηγεσία της Μαρίν Λεπέν, έγινε το πρώτο κόμμα της χώρας σε ψήφους

Τελικά δεν κατάφερε να κερδίσει καμία περιφέρεια λόγω της συμμαχίας δεξιάς και σοσιαλιστών εναντίον του. Κατά παράδοξο όμως τρόπο αυτή η ήττα ενισχύει την υποψηφιότητα της Λεπέν για τις προεδρικές του 2017 αφού αποδεικνύει την ορθότητα του βασικού επιχειρήματος της, ότι δηλαδή όλα τα συστημικά κόμματα ασκούν την ίδια πολιτική και υπηρετούν τα συμφέροντα των ισχυρών.

Η παρουσία της στο δεύτερο γύρο των προεδρικών του 2017 θεωρείται σίγουρη. Το ερώτημα είναι ποιος θα είναι ο αντίπαλος της και αν μπορεί να την κερδίσει.

Σύγχυση και διχόνοια στην αριστερά

Την ίδια στιγμή το Μέτωπο της Αριστεράς φυλλορροεί. Ο ενωτικός υποψήφιος του Ζαν Λουκ Μελανσόν που στις προεδρικές του 2012 κέρδισε 10% ανακοίνωσε ότι κατεβαίνει το 2017 υποστηριζομενος από το Κόμμα της Αριστεράς χωρίς την έγκριση του ΚΚΓ και του Ensemble, των δύο άλλων συνιστωσών του Μετώπου. Σε αντίθεση με αυτές ο Μελανσόν έχει κόψει τις γέφυρες με τον ΣΥΡΙΖΑ και ζητά πλέον έξοδο από τη ευρώ και την ΕΕ. Εκ των πραγμάτων λοιπόν το Μέτωπο έχει διαλυθεί.

Από την πλευρά τους οι Οικολόγοι Πράσινοι είναι κι αυτοί διχασμένοι: η γραμματέας του κόμματος Εμανουέλ Κος δέχτηκε να γίνει υπουργός στον τελευταίο ανασχηματισμό ενάντια στη θέληση της πλειοψηφίας των μελών που θέλουν σύμπραξη με τις δυνάμεις τις αριστεράς. Η κατακραυγή για αυτή την πράξη αριβισμού ήταν μεγάλη και το χτύπημα για τους οικολόγους καίριο.

Η σύγχυση επιδεινώνεται από την πρωτοβουλία επιφανών προσωπικοτήτων από τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς και της σοσιαλδημοκρατίας για ανοιχτή εκλογή κοινού υποψήφιου για τις προεδρικές του 2017. Κανείς όμως δεν ξέρει αν ο ίδιος ο Ολάντ ή άλλοι σοσιαλιστές θα συμμετάσχουν στη διαδικασία…

Τρομοκρατία και πρόσφυγες

Η δυναμική της Λεπέν ενισχύθηκε σημαντικά από τις τρομοκρατικές επιθέσεις των Ισλαμιστών στο Παρίσι και από την αντίδραση του πολιτικού συστήματος. Η κυβέρνηση των σοσιαλιστών – υπό τις επευφημίες της δεξιάς – ψήφισε τα πιο αντιδραστικά μέτρα των τελευταίων δεκαετιών: αφαίρεση της ιθαγένειας από καταδικασμένους για τρομοκρατικές ενέργειες με διπλή υπηκοότητα, κάτι που δημιουργεί πολίτες δύο ταχυτήτων, μονιμοποίηση του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης με αυξημένες εξουσίες για τις δυνάμεις καταστολής, περιορισμός ατομικών και συλλογικών ελευθεριών, γενικευμένη παρακολούθηση του διαδικτύου κλπ.

Ο οπορτουνιστής, κλώνος του Σαρκοζύ, πρωθυπουργός Βάλς υιοθέτησε επίσης σκληρή γραμμή και στο προσφυγικό, συντασσόμενος ουσιαστικά με τις χώρες του Βίζεγκραντ. Η επιβολή της συμφωνίας με την Τουρκία στον Ολάντ δείχνει ότι πλέον η λογική των κλειστών συνόρων αποτελεί επίσημη πολιτική της Γαλλίας. Τα μέτρα αυτά καθώς και η πολεμική ρητορική του πρωθυπουργού αποξένωσαν και τους τελευταίους εναπομείναντες προοδευτικούς σοσιαλιστές και δημιούργησαν αγεφύρωτο χάσμα με τις οργανώσεις της αριστεράς.

Αποτυχία των νεοφιλελεύθερων απορρυθμίσεων

Μετά από τέσσερα σχεδόν χρόνια στην εξουσία ο Ολάντ δεν έχει καταφέρει να μειώσει ούτε την ανεργία, που παραμένει πάνω από το 10% του ενεργού πληθυσμού, ούτε το χρέος. Δεν έχει βελτιώσει στο παραμικρό τις συνθήκες ζωής των εργαζομένων, το αντίθετο μάλιστα. Οι ρυθμοί ανάπτυξης είναι αναιμικοί, οι επενδύσεις στάσιμες και η αγοραστική δύναμη των Γάλλων μειώνεται συνεχώς.

Κι όμως ο Ολάντ έχει ενδώσει σε όλες τις επιταγές του μεγάλου κεφαλαίου με την εγκαθίδρυση στο υπουργείο οικονομικών του φιλόδοξου, πρώην τραπεζίτη, Εμανουέλ Μακρόν. Οι νεοφιλελεύθερες απορυθμίσεις ακολουθούν η μία την άλλη : σκληρή λιτότητα και μειώσεις προσωπικού στο δημόσιο τομέα, άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, εργασία τις Κυριακές, μαζικές φοροαπαλλαγές και μείωση εργοδοτικών εισφορών ύψους 40 δις κλπ.

Όμως οι μεγάλες επιχειρήσεις που παίρνουν τη μερίδα του λέοντος των δώρων της κυβέρνησης προτιμούν να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα για να αυξήσουν την κερδοφορία τους, προς ικανοποίηση των μετόχων, παρά να προσλάβουν προσωπικό ή να επενδύσουν.

Το Εργασιακό, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι

Οι παραπάνω απορυθμίσεις πέρασαν με ελάχιστο κόστος για την κυβέρνηση: κάποιες σποραδικές απεργίες, συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας και διαφοροποιήσεις βουλευτών κάμφθηκαν με προεδρικά διατάγματα και μηντιακή προπαγάνδα. Οι αντίπαλοι του Ολάντ μέσα στο κόμμα, οι δυνάμεις της αριστεράς και τα συνδικάτα δεν κατάφεραν μέχρι τώρα ούτε να κινητοποιήσουν τον κόσμο ούτε να βρουν μια μίνιμουμ βάση συμφωνίας μεταξύ τους.

Όμως το προσχέδιο του νόμου για τα εργασιακά (Loi travail) που διέρρευσε στον τύπο πριν δύο εβδομάδες άναψε φωτιές. Διευκόλυνση των απολύσεων, καταρράκωση του δικτύου προστασίας των εργαζομένων, αύξηση του νόμιμου χρόνου εργασίας: τα ανακλαστικά των κοινωνικών δυνάμεων λειτούργησαν αμέσως γιατί όλοι κατάλαβαν τι συμβαίνει. Η υπουργός εργασίας Ελ Κομρί, υπό τις οδηγίες του Βαλς, ετοίμασε ένα νόμο που αντιγράφει λέξη προς λέξη τις προτάσεις των εργοδοτών.

Το πολιτικό μάρκετινγκ στην υπηρεσία του κινήματος

Αμέσως στήθηκε ένας ιστότοπος που εξηγεί με απλά λόγια τα μέτρα και τις επιπτώσεις τους για τους εργαζομένους ο οποίος γνώρισε τεράστια επιτυχία. Μέσα σε 15 μέρες οι υπογραφές που συγκεντρώθηκαν διαδικτυακά ζητώντας την απόσυρση του νομοσχεδίου ξεπέρασαν το εκατομμύριο, κάτι πρωτόγνωρο για τη χώρα.

Ένα μαζικό κύμα ενάντια στον νόμο εξαπλώθηκε στο διαδίκτυο γύρω από το hashtag #onvautmieuxqueça (αξίζουμε κάτι καλύτερο από αυτό) μέσω του οποίου χιλιάδες πολίτες μοιράζονται στο Τwitter και το YouTube τραυματικές εργασιακές εμπειρίες : καταπίεση, εκμετάλλευση, ανασφάλεια, ότι δηλαδή χαρακτηρίζει την αγορά εργασίας σε όλη την Ευρώπη.

Οι πρωτεργάτες του δεν είναι συνδικαλιστές ή αριστεριστές: οι περισσότεροι είναι απογοητευμένοι ψηφοφόροι του Ολάντ, μέρος των αστικών στρωμάτων με υψηλή μόρφωση και άριστη γνώση των κοινωνικών δικτύων και του ψηφιακού πολιτικού μάρκετινγκ. Η διαφορά είναι ότι για πρώτη φορά αυτό μπαίνει στην υπηρεσία ενός κοινωνικού κινήματος ενάντια στην κυρίαρχη ιδεολογία.

Οι νέοι πρωτοστατούν

Τα συνδικάτα και τα κόμματα της αριστεράς βρέθηκαν απροετοίμαστα απέναντι σε αυτό το αυθόρμητο κίνημα και δεν μπορούσαν παρά να υποστηρίξουν την ιδέα για γενική απεργία και πορείες διαμαρτυρίας σε όλη τη χώρα στις 9 Μαρτίου. Είναι η πρώτη φορά, από όσο θυμάμαι τα τελευταία είκοσι χρόνια, που μια τέτοια πρωτοβουλία δεν ξεκινά από τα συνδικάτα παρά από απλούς πολίτες στο Facebook !

Οι πιο εξαγριωμένοι με το νομοσχέδιο για τα εργασιακά είναι οι νέοι: φοιτητές, μαθητές και νέοι εργαζόμενοι καταλαβαίνουν ότι αν το σχέδιο περάσει θα καταδικαστούν ισόβια είτε στην ανεργία, είτε σε συνθήκες επίσημα θεσπισμένης ανασφάλειας και εκμετάλλευσης. Ακόμη και η φοιτητική συνδικαλιστική οργάνωση UNEF που πρόσκειται στο σοσιαλιστικό κόμμα απαιτεί την απόσυρση του νομοσχεδίου και καλεί σε συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας.

Αυτός είναι κι ο εφιάλτης για την κυβέρνηση που γνωρίζει ότι οι νεολαία είναι ιδιαίτερα δυναμική και κυρίως ανεξέλεγκτη και απρόβλεπτη. Όλοι θυμούνται την ιστορία του νόμου CPE (Contrat première embauche) του 2006 που θέσπιζε χαμηλότερες αμοιβές για τους νέους εργαζόμενους: ο τότε πρόεδρος Σιράκ αναγκάστηκε να τον πάρει πίσω λόγω της τεράστιας κινητοποίησης της νεολαίας ένα χρόνο πριν τις προεδρικές εκλογές του 2007. Αυτή ήταν και η τελευταία σημαντική νίκη του κοινωνικού και συνδικαλιστικού κινήματος στη Γαλλία. Και τότε όπως και τώρα μόλις έμπαινε άνοιξη.

Η αβέβαιη πολιτική μετουσίωση του κινήματος

Η απειλή της επανάληψης του ίδιου σεναρίου εξηγεί τις υποχωρήσεις της κυβέρνησης που αντιτίθενται στις πρώτες βολονταριστικές δηλώσεις του Βαλς και των υπουργών του και δείχνουν πανικό: πρόσκληση για διάλογο με τα ρεφορμιστικά συνδικάτα, προαναγγελίες αλλαγών, καθυστέρηση, επικοινωνιακή αντεπίθεση.

Κανείς δεν ξέρει πως θα καταλήξει η μάχη αλλά πολλά θα κριθούν από την ένταση και την διάρκεια της κινητοποίησης. Αν αυτή είναι μεγάλη και πιέσει ούτως ώστε το νομοσχέδιο βελτιωθεί σημαντικά ή ακόμη καλύτερα αποσυρθεί, τότε θα πρόκειται για μεγάλη νίκη του κοινωνικού κινήματος. Η νίκη θα είναι ακόμη μεγαλύτερη αν ο Βαλς παραιτηθεί, όπως έχει πει ότι θα κάνει σε μια τέτοια εξέλιξη. Τότε η υποψηφιότητα του Ολάντ εκ των πραγμάτων θα έχει καεί.

Όμως ακόμη και σε αυτή την περίπτωση η πολιτική μετουσίωση του κινήματος θα είναι πολύ δύσκολη. Τον Μάιο του 2007, ένα χρόνο μετά την απόσυρση του CPE από τη δεξιά, αυτός που κέρδισε τις προεδρικές εκλογές ήταν ο Νικολά Σαρκοζύ…

Leave a Reply

Your email address will not be published.