Η ανάδυση και η παγίωση του λαϊκισμού στο ελληνόφωνο διαδίκτυο

Με αφορμή τη δολοφονία του Σωκράτη Γκιόλια και τη συζήτηση που αναπτύχθηκε περί τρωκτικού και ομοίων.

Η σταδιακή εκλαΐκευση του “κοινωνικού διαδικτύου” και στην Ελλάδα ενέπνευσε  αρχικά πληθώρα αισιόδοξων αναλύσεων και σχολίων σχετικά με την υποτιθέμενη εκ φύσεως θετική επιρροή τους στη δημόσια σφαίρα. Όμως η πραγματικότητα είναι διαφορετική. Η ισχυροποίηση του λαϊκισμού και της μισαλλοδοξίας σε ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας είναι πλέον ορατή και στη διαδικτυακή έκφραση της.

Όπως έγραφα πριν από σχεδόν δύο χρόνια, “ενα από τα βασικά επιχειρήματα των τεχνόφιλων διανοούμενων το οποίο ανακυκλώνεται άκριτα από τα ΜΜΕ είναι η υποτιθέμενη «δημοκρατική » φύση των εφαρμογών  Web 2.0. Σύμφωνα με αυτή την επιχειρηματολογία, η συμμετοχική φύση των νέων μέσων, λόγω των τεχνικών χαρακτηριστικών τους,  δίνει την δυνατότητα σε όλους να εκφραστούν στη δημόσια σφαίρα αλλά και να συμμετάσχουν άμεσα στην διαμόρφωση της δυνητικής « κοινής γνώμης ».

Η εξέλιξη αυτή, που χαρακτηρίζεται συχνά ως « τεχνολογική επανάσταση », θεωρείται από πολλούς ως η μήτρα κοσμογονικών εξελίξεων  στο χώρο της μαζικής επικοινωνίας και εν τέλει ως παράγοντας βελτίωσης της ίδιας της δημοκρατίας. Το βασικό πρόβλημα αυτών των προσεγγίσεων είναι ότι από τη μία υπερτιμούν τον ριζοσπαστικό χαρακτήρα των νέων τεχνολογιών και δη του λεγόμενου Web 2.0, ενώ ταυτόχρονα υποτιμούν τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές ανισότητες που χαρακτηρίζουν τη χρήση τους.”

Πράγματι, η εισαγωγή
των νέων μέσων στην κοινωνία γίνεται σε συνεχή αλληλεπίδραση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Δεν είναι τόσο η τεχνολογία που αλλάζει τους συσχετισμούς και τον πολιτισμό μιας κοινωνίας, όσο αυτοί που διαμορφώνουν τις συνθήκες οικειοποίησης της τεχνολογίας από το ευρύ κοινό. Το ίδιο συμβαίνει και με τη δημόσια έκφραση που αποτελούν τα ελληνόφωνα ιστολόγια και κοινωνικά δίκτυα.

Στην πρώτη περίοδο ανάπτυξης
των ελληνόφωνων νέων μέσων, η ελιτίστικη υφή της κοινωνικής τους βάσης δικαιολογούσε και την σχετική ομοιογένεια, με λίγες εξαιρέσεις, συμπεριφορών και περιεχομένων που αναπτύσσονταν σε αυτά. Για παράδειγμα, ο “πρωτοπόρος” πληθυσμός της ελληνόφωνης μπλογκοσφαίρας παρουσίαζε κοινά κοινωνιολογικά, τεχνολογικά και ιδεολογικά χαρακτηριστικά: νέοι χρήστες ως επί το πλείστον, με υψηλή μόρφωση, σημαντικές τεχνικές δεξιότητες, υψηλό διανοητικό/οικονομικό κεφάλαιο και φιλελεύθερη προσέγγιση σε ότι αφορά τις ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα.

Σαφώς και αυτά τα χαρακτηριστικά δεν είναι αντιπροσωπευτικά της ελληνικής κοινωνίας στο σύνολο της. Όμως, παρόλες τις κατά καιρούς συγκρούσεις και διαμάχες είτε επί προσωπικού είτε με βαθύτερα πολιτικά αίτια, η συναίνεση στα βασικά ζητήματα νετικέτας και ανοχής της διαφορετικότητας, που επέτρεπε αν μη τι άλλο μια μορφή διαλόγου, ήταν υπαρκτή, έστω κι αν το τίμημα ήταν η περιχαράκωση του διαδικτυακού χώρου από τις σκληρές αντιφάσεις που διατρέχουν την ελληνική κοινωνία.

Έχω την εντύπωση ότι πλέον το ελληνικό διαδίκτυο έχει απολέσει αυτή τη συναίνεση. Η μαζική εισροή νέων χρηστών κατέστησε σταδιακά την μπλογκοφαίρα και τα κοινωνικά δίκτυα αντιπροσωπευτική ενός όλο και μεγαλύτερου τμήματος της ελληνικής κοινωνίας. Εκτός από τα προφανή θετικά στοιχεία της μαζικής διαδικτυακής έκφρασης των Ελλήνων πολιτών, η τάση αυτή μετουσίωσε επίσης και τις χρόνιες παθογένειες της ελληνικής δημόσιας σφαίρας: λαϊκισμός, μισαλλοδοξία, χειραγώγηση, ξενοφοβία.

Ο πολλαπλασιασμός των “ανεξάρτητων”
ιστολογίων που προβάλουν ένα συνονθύλευμα “ειδήσεων” και “αποκαλύψεων” με κίτρινο περιεχόμενο και η υψηλή επισκεψιμότητα τους αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Το ίδιο και τα χιλιάδες ανώνυμα, προσβλητικά και αφοριστικά σχόλια που κατακλύζουν το ελληνόφωνο διαδίκτυο. Πλέον, η διάρθρωση τους με “επίσημα” ΜΜΕ παρόμοιας φύσης αλλά και με την άκρα δεξιά είναι συστημική. Απόδειξη η ενορχήστρωση λασπολογικών εκστρατειών ενάντια ανθρώπων με αξιόλογη δημόσια παρουσία όπως, μεταξύ πολλών, η Αφροδίτη Αλ Σαλέχ, ο Παναγιώτης Βρυώνης ή ο Στέλιος Κούλογλου.

Πως όμως θα μπορούσε η εξέλιξη να είναι διαφορετική σε μια κοινωνία που γαλουχήθηκε επικοινωνιακά από τα κραυγάζοντα τηλεοπτικά παράθυρα και τα λάγνα μεσημεριανάδικα; Ποια θα μπορούσε να ήταν η διαδικτυακή μετάφραση ενός πολιτικού και δημοσιογραφικού συστήματος βασισμένου στη χειραγώγηση και στην λογική του νόμιμου που είναι και ηθικό; Όχι μόνο η εκλαΐκευση των νέων μέσων δεν φαίνεται στην παρούσα φάση να αντιβαίνει στα παραπάνω αλλά οξύνει το πρόβλημα μέσω της ασυδοσίας που επιτρέπει η ανωνυμία, όπως έχει αναφέρει κατ’ επανάληψη ο Μανώλης Ανδριωτάκης.

Κάποιος μπορεί να απαντήσει ότι η σημερινή κατάσταση δεν είναι παρά παιδική αρρώστια του ελληνόφωνου διαδικτύου. Η ωρίμανση των χρήσεων θα φέρει και την αντίστοιχη εξισορρόπηση. Το επιχείρημα έχει βάση. Πράγματι ο αρνητικός τεχνολογικός ντετερμινισμός όπως εκφράζεται για παράδειγμα από τον Andrew Keen είναι το ίδιο λαθεμένος με την άκρατη τεχνοφιλία. Όμως τα παραδείγματα πιο ώριμων διαδικτυακά χωρών δείχνουν ότι τελικά τα νέα, όπως και τα παλιά μέσα, δεν είναι άλλο παρά ένας, έστω παραμορφωτικός, καθρέφτης της ίδιας της κοινωνίας που τα γέννησε. Τα φαινόμενα που περιέγραψα δεν θα παύσουν, δυστυχώς, όσο η ελληνική κοινωνία θα βρίσκεται στο σημερινό τέλμα της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και αξιακής κρίσης.

Να συμπληρώσω ότι, όπως αναφέρω και στη συζήτηση που γίνεται παρακάτω στα σχόλια, είμαι αντίθετος σε κάθε προσπάθεια επιβολής της επωνυμίας στα ιστολόγια από τα πάνω. Έχω μάθει εκατοντάδες πράγματα και έχω συγκινηθεί πολλές φορές διαβάζωντας κείμενα ανώνυμων και ψευδώνυμων ιστολόγων με αξιοπρέπεια και βάθος. Καμία σχέση δεν έχουν όλοι αυτοί με την κατάσταση που περιγράφω παραπάνω.

28 thoughts on “Η ανάδυση και η παγίωση του λαϊκισμού στο ελληνόφωνο διαδίκτυο

  1. Νίκο, έχω κάποιες ενστάσεις αναφορικά με την πρωτοκαθεδρία που φαίνεται να δίνεις στην αρχική κοινωνικοποίηση μέσα από τα παραδοσιακά μέσα. Και αυτό διότι η επικράτηση έντονων λαϊκιστικών χαρακτηριστικών στη διαδικτυακή δημόσια σφαίρα, δεν αποτελεί παρά μία ακόμη έκφανση της ελληνικής περίπτωσης όπου ο εκδημοκρατισμός, ή αλλιώς δημοκρατικοποίηση, μιας κοινωνικής διαδικασίας εκφυλίζεται κατά αυτό τον τρόπο.

    Το ίδιο δηλαδή πράγμα συνέβη με τα κόμματα, τις επαγγελματικές οργανώσεις, τα πανεπιστήμια στην περίοδο της μεταπολίτευσης με τα ίδια πάνω κάτω χαρακτηριστικά στο επίπεδο της κουλτούρας. Με άλλα λόγια, την απουσία μιας κουλτούρας δημοσίου διαλόγου και κοινωνίας πολιτών και την επικράτηση, από την άλλη, μιας ατομικιστικής και αντιπαραθετικής κουλτούρας (individualistic and confrontational culture).

    Υπό αυτή την έννοια, δεν θεωρώ ότι η […] ωρίμανση των χρήσεων θα φέρει και την αντίστοιχη εξισορρόπηση […] όπως λες στο τέλος. Θεωρώ ότι πρώτα θα υπάρξει κάποια φάση απαξίωσης (και αυτή με λαϊκιστικά χαρακτηριστικά) του διαδικτύου ως δημόσια σφαίρα και δημόσιος χώρος, και μετά θα επέλθει ο όποιος εξορθολογισμός.

  2. Νίκο, αν υπάρχει διαφωνία (παίζει και να μην σε κατάλαβα καλά – κούραση γαρ), υπάρχει στο ότι αυτό που κατάλαβα είναι ότι περιορίζεις/εξειδικεύεις τις αιτίες των λαϊκιστικών χαρακτηριστικών με πιο συγχρόνους (κοινωνικοποίηση μέσω τηλεόρασης) και συγκυριακούς παράγοντες (τωρινή κρίση), ενώ από μεριά μου θεωρώ ότι είναι κομμάτι μιας περισσότερο μακρο-ιστορικής ανάλυσης.

    Αν δεν υπάρχει διαφωνία, τότε, όπως λέμε και στη Θεσσαλονίκη, κερνάς 🙂

    • Εντάξει αγαπητέ, έχεις δίκιο, όντως η εστίαση σε επικοινωνιακούς ή συγκυριακούς παράγοντες δεν είναι αρκετή για να εξηγήσει τις τάσεις που κυριαρχούν αυτή την περίοδο στο ελληνικό διαδίκτυο. Κερνάς λοιπόν ;

  3. Pingback: Η ανάδυση και η παγίωση του λαϊκισμού στο ελληνόφωνο διαδίκτυο » ΕΚΛΕΚΤΙΚΟ

  4. συγγνώμη και για την έκφραση μια και δε γνωριζόμαστε, αλλά…μεγαλύτερη παπαριά απ’ το ότι τα ελευθερα-διαδραστικα κλπ μέσα θα απελευθερώσουν θα αμφισβητήσουν θα το ένα θα το άλλο, δεν υπάρχει.

    Δηλαδή υποννοεί αυτή η φράση ότι οι κοινωικές σχέσεις χρειάζονται μια υπερπροηγμένη τεχνολογία για ν αλλάξουν…Μιλάμε για τεχολογικό φετιχισμό στα χειρότερά του…

    Δηλαδή αν οι σχέσεις των ανθρώπων είναι όπως είναι και το κοινωνικό σύστημα όπως είναι και αυτή η γαμημένη ζωή όπως είναι, αυτά θ αλλάξουν και μάλιστα προς το καλύτερο με την παρεμβολή ενός τεχνολογικού μέσου (το οποίο θεωρείται μάλιστα και κοινωνικά-ηθικά αδιάφορο). Θα τρελαθούμε εντελώς…

    Οι κοινωνικές σχέσεις και τα ιστορικά τους συνεπακόλουθα αλλάζουν αλλιώς. Με την αξιοποίηση της εμπειρίας της καταπίεσης και με τη συνειδητή βούληση και πράξη προς μια κοινωνία ίσων, αταξική πως να την πω. Δεν ήταν ποτέ πρόβλημα τα μέσα, αλλά οι σχέσεις.

    Και κάτι τέτοια άρθρα σύντομα θα μυρίζουν καταστολή.Γιατί,”αφού οι άνθρωποι (γενικά και αόριστα) δεν μπορούν να διαχειριστούν σωστά (ώπα..) την ελευθερία του διαδικτύου πρεπει να τεθούν κάποιοι κανόνες το σεβασμό της προσωπικοτητας, της επικοινωνίας, της ηθικής των νέων κλπ κλπ..” .

    Λίγο αυτοσυγκράτηση και προβληματισμός δεν βλάπτει

  5. Μολονότι δεν μου επιτρέπεται να σχολιάσω το άρθρο σας μιας και αναφέρομαι σε αυτό, εντούτοις δεν μπορώ να αντισταθώ και να μην επισημάνω το πόσο πολύ δίκιο έχετε.
    Το διαδίκτυο δυστυχώς, ενώ θα μπορούσε να ξεφύγει απο την ρητορική των συμβατικών ΜΜΕ, στην πραγματικότητα αποτελεί τον πιο καλό τους άγημα. Ο κίτρινος τύπος βρήκε την καλύτερη έκφραση του στο διαδίκτυο, εκεί όπου η ανωνυμία όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιβάλλεται.
    Ταυτοχρόνως όσες ομάδες επιβιώνουν μέσω της προπαγάνδας, το κατέλαβαν στην κυριολεξία.
    Οι ίδιοι οι μπλόγκερς θα μπορούσαν να αντιδράσουν αλλά ο καθείς κατά μόνας είναι αδύνατον, όταν μάλιστα έχουν να συναγωνιστούν μεγαλό- επιχειρηματίες/εκδότες ή πολιτικές οργανώσεις.
    Φοβάμαι ότι συν τω χρόνω ο ελληνικός διαδικτυακός χώρος θα εγκαταλειφθεί από το σύνηθες κοινό του (νέοι χρήστες ως επί το πλείστον, με υψηλή μόρφωση, σημαντικές τεχνικές δεξιότητες, υψηλό διανοητικό/οικονομικό κεφάλαιο και φιλελεύθερη προσέγγιση σε ότι αφορά τις ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα) και θα παραδοθεί στους επαγγελματίες της προπαγάνδας, του γκεμπελισμού και τις κιτρινισμού εν γένει. Όπως έγινε εξάλλου και με τον Κυριακάτικο Τύπο.
    Έχετε απόλυτο δίκιο όταν λέτε : «Τα φαινόμενα που περιέγραψα δεν θα παύσουν, δυστυχώς, όσο η ελληνική κοινωνία θα βρίσκεται στο σημερινό τέλμα της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και αξιακής κρίσης.» Πότε και πως θα γίνει αυτό; Άγνωστο. Και προσωπικά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη.
    Θα ήταν ευτυχές έργο εάν μπορούσε να διοργανωθεί έστω μια συζήτηση με το θέμα που θίξατε.

    • Αφροδίτη, σε ευχαριστώ για το μήνυμα σου και την συνεχή παρουσία σου στο διαδίκτυο και στο πλάι των μεταναστών παρόλες τις αναίσχυντες επιθέσεις που δέχεσαι. Για μένα είναι η καλύτερη απάντηση ώστε το ελληνόφωνο διαδίκτυο να μην παραδοθεί όπως λες “στους επαγγελματίες της προπαγάνδας, του γκεμπελισμού και τις κιτρινισμού εν γένει”. Καλό κουράγιο.

  6. Μολονότι δεν μου επιτρέπεται να σχολιάσω το άρθρο σας μιας και αναφέρομαι σε αυτό, εντούτοις δεν μπορώ να αντισταθώ και να μην επισημάνω το πόσο πολύ δίκιο έχετε.
    Το διαδίκτυο δυστυχώς, ενώ θα μπορούσε να ξεφύγει απο την ρητορική των συμβατικών ΜΜΕ, στην πραγματικότητα αποτελεί τον πιο καλό τους άγημα. Ο κίτρινος τύπος βρήκε την καλύτερη έκφραση του στο διαδίκτυο, εκεί όπου η ανωνυμία όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιβάλλεται.
    Ταυτοχρόνως όσες ομάδες επιβιώνουν μέσω της προπαγάνδας, το κατέλαβαν στην κυριολεξία.
    Οι ίδιοι οι μπλόγκερς θα μπορούσαν να αντιδράσουν αλλά ο καθείς κατά μόνας είναι αδύνατον, όταν μάλιστα έχουν να συναγωνιστούν μεγαλό- επιχειρηματίες/εκδότες ή πολιτικές οργανώσεις.
    Φοβάμαι ότι συν τω χρόνω ο ελληνικός διαδικτυακός χώρος θα εγκαταλειφθεί από το σύνηθες κοινό του (νέοι χρήστες ως επί το πλείστον, με υψηλή μόρφωση, σημαντικές τεχνικές δεξιότητες, υψηλό διανοητικό/οικονομικό κεφάλαιο και φιλελεύθερη προσέγγιση σε ότι αφορά τις ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα) και θα παραδοθεί στους επαγγελματίες της προπαγάνδας, του γκεμπελισμού και τις κιτρινισμού εν γένει. Όπως έγινε εξάλλου και με τον Κυριακάτικο Τύπο.
    Έχετε απόλυτο δίκιο όταν λέτε : «Τα φαινόμενα που περιέγραψα δεν θα παύσουν, δυστυχώς, όσο η ελληνική κοινωνία θα βρίσκεται στο σημερινό τέλμα της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και αξιακής κρίσης.» Πότε και πως θα γίνει αυτό; Άγνωστο. Και προσωπικά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη.
    Θα ήταν ευτυχές έργο εάν μπορούσε να διοργανωθεί έστω μια συζήτηση με το θέμα που θίξατε.

  7. Μολονότι δεν μου επιτρέπεται να σχολιάσω το άρθρο σας μιας και αναφέρομαι σε αυτό, εντούτοις δεν μπορώ να αντισταθώ και να μην επισημάνω το πόσο πολύ δίκιο έχετε.
    Το διαδίκτυο δυστυχώς, ενώ θα μπορούσε να ξεφύγει απο την ρητορική των συμβατικών ΜΜΕ, στην πραγματικότητα αποτελεί τον πιο καλό τους άγημα. Ο κίτρινος τύπος βρήκε την καλύτερη έκφραση του στο διαδίκτυο, εκεί όπου η ανωνυμία όχι μόνο επιτρέπεται αλλά και επιβάλλεται.
    Ταυτοχρόνως όσες ομάδες επιβιώνουν μέσω της προπαγάνδας, το κατέλαβαν στην κυριολεξία.
    Οι ίδιοι οι μπλόγκερς θα μπορούσαν να αντιδράσουν αλλά ο καθείς κατά μόνας είναι αδύνατον, όταν μάλιστα έχουν να συναγωνιστούν μεγαλό- επιχειρηματίες/εκδότες ή πολιτικές οργανώσεις.
    Φοβάμαι ότι συν τω χρόνω ο ελληνικός διαδικτυακός χώρος θα εγκαταλειφθεί από το σύνηθες κοινό του (νέοι χρήστες ως επί το πλείστον, με υψηλή μόρφωση, σημαντικές τεχνικές δεξιότητες, υψηλό διανοητικό/οικονομικό κεφάλαιο και φιλελεύθερη προσέγγιση σε ότι αφορά τις ατομικές ελευθερίες και δικαιώματα) και θα παραδοθεί στους επαγγελματίες της προπαγάνδας, του γκεμπελισμού και τις κιτρινισμού εν γένει. Όπως έγινε εξάλλου και με τον Κυριακάτικο Τύπο.
    Έχετε απόλυτο δίκιο όταν λέτε : «Τα φαινόμενα που περιέγραψα δεν θα παύσουν, δυστυχώς, όσο η ελληνική κοινωνία θα βρίσκεται στο σημερινό τέλμα της οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής και αξιακής κρίσης.» Πότε και πως θα γίνει αυτό; Άγνωστο. Και προσωπικά δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη.
    Θα ήταν ευτυχές έργο εάν μπορούσε να διοργανωθεί έστω μια συζήτηση με το θέμα που θίξατε.

  8. @Αφροδίτη Αλ Σάλεχ

    “Φοβάμαι ότι συν τω χρόνω ο ελληνικός διαδικτυακός χώρος […] θα παραδοθεί στους επαγγελματίες της προπαγάνδας, του γκεμπελισμού και τις κιτρινισμού εν γένει”

    Μα αν είναι κάποιος που εδώ πρέπει να χρησιμοποιήσει παρακείμενο (έχει παραδοθεί), είσαι εσύ! Υπό αυτή την έννοια, σε τιμά πραγματικά η νηφαλιότητα και η αισιοδοξία που αποπνέει η στάση σου. Το μόνο που αρμόζει είναι αυτό με το οποίο σωστά κλείνει ο Νίκος και αντιγράφω, καλό κουράγιο.

  9. “δεν αναιρεί το γεγονός ότι έχουν ιδιαίτερο βάρος στα ΜΜΕ και άρα επηρεάζουν σημαντικά αν και σε λάθος κατεύθυνση την κατανόηση της κοινωνικής ιδιοποίησης του διαδικτύου και των πρακτικών που αναπτύσσονται σε αυτό”

    Το ζήτημα δεν είναι να επηρεάσουμε τα ΜΜΕ, ούτε να τα κάνουμε κοκκινόμαυρα, ούτε κάτι άντίστοιχο. Θα μου επιτρέψεις επίσης να πω ότι η κοινωνική ιδιοποίηση του διαδικτύου (δηλ η ιδιοποίησή του με χειραφετικό ας πούμε περιεχόμενο), θα συντελούνταν μέσα από άλλες διαδικασίες και όχι από ατομικότητες (όπως συμβαίνει τώρα) που “μαγικά” και εκτός κοινωνικών σχέσεων αλλάζουν. Οι οποίες διαδικασίες βεβαίως θα έκαναν κριτική και στο μέσο, και σε ότι αφορά την χρήση του ή την τροπή που αυτή έχει πάρει τελευταία.

    Οι πράξεις μας συχνά κινούνται εντός μιας
    “καπιταλιστικής” ή συστημικής λογικής, παρά την πρόθεσή μας. Και αυτό γιατί μας λείπει η συστηματική και ανταγωνιστική σκέψη και πρακτική,σήμερα δε σε μεγάλο βαθμό. Δεν σε κατηγορώ για πρόθεση. Επισημαίνω ότι πρέπει να προσέχουμε την προέκταση και τις συνέπεις όσων λέμε, γιατί μπορεί άθελά τους να υπηρετούν το αντίθετο απ το επιδιωκόμενο.
    Εν προκειμένω, εισάγεις τον όρο ασυδοσία και επιπλέον στην αρχή λες ότι η είσοδος “μη μορφωμένων” κοινωνικών κομματιών στο διαδίκτυο, επέτεινε φαινόμενα λαϊκισμού ή υποβάθμισής του.
    Αυτό είναι προβληματικότατο και εισάγει διαχωρισμούς. Προφανώς ένας λούμπεν ή ένας πιτσιρικάς θα γράφει “βλακείες” αλλά αυτό δεν μας επιτρέπει να μιλάμε για ασυδοσία αλλά για μια κοινωνική πραγματικότητα. Η σκέψη σου έχει στο βάθος “κάποιος πρέπει να βάλει τάξη, γιατί ξέφυγε το πράγμα” και αυτό εμένα μου μυρίζει κράτος.
    Η ανωνυμία συμφωνούμε είναι ζήτημα, ειδικά για όσους πράττουν πολιτικά.
    Απ την άλλη όμως θα έλεγα ότι το μείζον ζήτημα είναι η οργάνωση των από κάτω, η επανεφεύρεση τρόπων επίθεσης και άμυνας και η εμβάθυνση των ταξικών τους σχέσεων. Υπ αυτή την έννοια, το διαδίκτυο είναι ένα μέσο, τίποτα παραπάνω, τίποτα παρακάτω.

    • No words, η κριτική από τα αριστερά είναι πάντα ευπρόσδεκτη εδώ, αν και σπάνια. Στα βασικά συμφωνούμε. Χωρίς μακρηγορίες, κάποια στοιχεία για τα επιμέρους.
      Πρώτο, η απλοϊκή απόρριψη των ΜΜΕ ως αρμάτων του κεφαλαίου κτλ δεν με βρίσκει σύμφωνο. Τα ΜΜΕ όπως κάθε κοινωνικό μόρφωμα είναι πεδία αντιπαράθεσης στα οποία μπορεί να διαμορφωθεί συσχετισμός δυνάμεων ακόμη και ευνοϊκός , ή τουλάχιστον μη εχθρικός, ως προς τα κοινωνικά κινήματα. Κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά δύσκολο αλλά δυνατό, αρκεί να μην εγκαταλειφτούν εντελώς στην απολιτικοποίηση.
      Δεύτερο, η κοινωνική ιδιοποίηση του διαδικτύου σημαίνει την υιοθέτηση του μέσου από πλατιά κοινωνικά στρώματα κάτι που δεν έχει αυτόματα « χειραφετικό » περιεχόμενο. Ο πολλαπλασιασμός των εθνικόφρονων ιστολογίων για παράδειγμα αποτελεί ένα είδος έστω αρνητική κοινωνικής ιδιοποίησης του μέσου.
      Τρίτο, επειδή προσπαθώ να είμαι προσεκτικός στις διατυπώσεις μου και λόγω του ότι το συγκεκριμένο είναι όντως επικίνδυνο έδαφος έγραφα σχετικά με την πρώτη εποχή της ελληνικής μπλογκοσφαίρας:

      « η συναίνεση στα βασικά ζητήματα νετικέτας και ανοχής της διαφορετικότητας, που επέτρεπε αν μη τι άλλο μια μορφή διαλόγου, ήταν υπαρκτή, έστω κι αν το τίμημα ήταν η περιχαράκωση του διαδικτυακού χώρου από τις σκληρές αντιφάσεις που διατρέχουν την ελληνική κοινωνία.»

      Με άλλα λόγια το τίμημα για τη συναίνεση ήταν ο τεχνητός διαχωρισμός της διαδικτυακής ελίτ από το υπόλοιπο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας. Σε οποιοδήποτε χώρο έκφρασης που αποτελεί κομμάτι του συνόλου της κοινωνίας, είτε θα έχεις συναίνεση και ομοιογένεια είτε αντιπροσωπευτικότητα. Και τα δύο δεν γίνεται από τη στιγμή που η ίδια η κοινωνία διατρέχεται από ένταση και ανισότητα (πολιτική, ταξική, πολιτιστική, οικονομική κτλ).
      Να σαι καλά.

  10. Η κριτική δεν είναι απ τ’ αριστερά, αλλά ιστορικά έτσι θα το λέγαμε.
    Έχω σοβαρές αμφιβολίες αν τα ΜΜΕ είναι πλέον πεδίο κοινωνικής αντιπαράθεσης, με την έννοια ενός γνήσιου ανταγωνισμού βάσης και όχι μιας θεσμικής αντιπαράθεσης ή μιας επιφανειακής αντικουλτούρας.
    Δεν αντιλέγω ότι τα ΜΜΕ όταν πρωτοεμφανίστηκαν (πολλά χρόνια πίσω) ήταν τέτοιο πεδίο κοινωνικής. Και αυτό λόγω των υποκειμενικών στοιχείων των τότε ανθρώπων (γενικά) αλλά και των αντικειμενικών ιστορικών συνθηκών. Ήταν βέβαια κάτι άλλο και όχι ΜΜΕ, αντιστοιχούσαν στις ανάγκες και την ηθική της εποχής τους.
    Η γέννηση των ελληνικών ΜΜΕ με την μορφή που τα ξέρουμε σήμερα, απ το 80 χοντρικά και μετά, συνδέθηκε με την επιτακτική ιστορική ανάγκη να εισέλθει το ελληνικό κεφάλαιο σε μια νέα φάση, με νέες εργασιακές σχέσεις, νέες ανάγκες “επικοινωνίας” (και διαφήμισης) και νέα κοινωνική ηθική. Η δεκαετία του 90 ήταν απίστευτα χαρακτηριστική επ αυτού από πολλές απόψεις.
    Θέλω να πω δηλαδή ότι διαφωνώ με την “αποπολιτικοποίηση” που λες, αλλά καταλαβαίνω αυτό που θες να πεις. Τα ελληνικά ΜΜΕ, έντυπα, ηλεκτρονικά και μη, ήταν πολιτικοποιημένα και στρατευμένα εξ αρχής στην κατεύθυνση της εμφάνισης ενός νέου καπιταλιστικού κύκλου στα μέρη μας. Και σήμερα, αριστερά και δεξιά μέσα, υπηρετούν με μια έννοια τις σύγχρονες “ανάγκες” αυτής της θέσμισης. Γιατί πέρα από το περιεχόμενο, ο τύπος, είναι και αυτός ουσία.
    Πχ: το TVXS φέρει μια αριστερή-προοδευτική (ο Αλλάχ να την κάνει) σφραγίδα. Αλλά αν το καλοκοιτάξει κανείς και αποστασιοποιηθεί, θα δει ότι όχι μόνο κουβαλάει τα σοβαρά κουσούρια της ντόπιας κρατικοδίαιτης αριστεράς, αλλά και από άποψη “τύπου” επιτρέπει και αβαντάρει όσα υποτίθεται απορρίπτει ως “καπιταλιστικές αξίες”. Την πλαστοπροσωπία, την κακώς εννούμενη ανωνυμία, την ανευθυνότητα, το λαϊκισμό, τα συστηματικά ψεύδη και τις προεκτάσεις τους. Για να μη μιλήσουμε για άλλα εναλλακτικά media.
    Η κοινωνική ζυγαριά δεν μετράει θετικά αν βρίσκει περισσότερα “κόκκινα” μέσα απ’ ότι “μάυρα”. Είναι δείγμα, δεν αντιλέγω.

    Συγγνώμη που ειμαι μακροσκελής αλλά δεν συνηθίζω να γράφω στο ιντερνετ και τώρα “ξεδίνω”. Ας μου επιτραπεί κάτι τελευταίο.
    Υπάρχουν διάφορα εγχειρήματα εντός και εκτός Αθηνών τα οποια δίχως να είναι ή να θέλουν να γίνουν ΜΜΕ, κάνουν αυτό που προσπαθούν τα ΜΜΕ: να ορίσουν το επίκαιρο, το σημαντικό, το κοινωνικό, να κρίνουν κλπ. Με πενιχρά μέσα και πολλές ελλείψεις επιδιώκουν να παρουσιάσουν την κοινωνική πραγματικότητα έτσι όπως υποκειμενικά την προσλαμβάνουν αυτοί που τα γράφουν. Είναι η συνέχεια μιας όχι πολύ παλιάς πολιτικής παράδοσης. Και σίγουρα απέχουν ακόμα πολύ από αυτό που μπορούν να καταφέρουν. Αλλά είναι στη σωστή κατεύθυνση, επιτέλους.
    Ευχαριστώ για το χώρο.

  11. Είναι θέμα Παιδείας , αγαπητέ μου.
    Εκεί είναι κρυμένο το πρόβλημα, για όσους αυτό είναι πρόβλημα.
    Εκεί είναι η βάση και η αιτία πολλών αρνητικών φαινομένων της ελληνικής κοινωνίας.
    Με αυτή την Παιδεία και έλληνας να γεννηθείς , θα το ξεχάσεις.

  12. Θα διαφωνήσω μαζί σας ποσοτικά και εξηγώ:

    Η πρόσβαση στο διαδίκτυο και η ‘ελεύθερη’ έκφραση περιέχει και την αντίδραση ως φυσικό κόστος μίας σαφώς ωφέλιμης ανακάλυψης.

    Οι οργανωμένες επιθέσεις σε πρόσωπα γίνονται απο όλα τα μέσα, δεν είναι κάτι καινούργιο. (στην αρχαία Αθήνα υπήρχαν πληρωμένοι ντελάληδες που ‘χτύπαγαν’ τον αντίπαλο του εργοδότη τους).

    Όμως συγχρόνως αυξάνεται η συγκριτική (και κριτική τελικά) ικανότητα του μέσου χρήστη με αποτέλεσμα όσο οργανώνεται η αντίδραση τόσο να ισχυροποιείται η αντίσταση σε κίτρινα προιόντα.

    Ήδη απο την εποχή της έκδοσης του βιβλίου Being Digital μέχρι και την πρόσφατη του Connected βλέπουμε την διείσδυση των πολλών μέσα στο διαδίκτυο όχι σαν εκφραστικό μέσο αλλά σαν παραγωγικό εργαλείο.

    Συνεπώς θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί αν κάπου υποννοούμε την κατάργηση της ανωνυμίας ( ακόμη κι όταν χτυπάει πισώπλατα κόσμο όπως στην περίπτωση της κας Αλ Σαλέχ που έχω παρακολουθήσει) που αποτελεί και μοναδικό καταφύγιο για φωνές που άλλως θα φακελλώνονταν και κοινωνικά αλλά ίσως και ποινικά.

    Ένας αρνητικός στρατός μπορεί να ηττηθεί μόνο με την αύξηση ενός θετικού στρατού.

    • Αγαπητέ Γιώργο καταλαβαίνω την κριτική σου. Το πρόβλημα είναι ότι θεωρείς δεδομένο το εξής:

      Όμως συγχρόνως αυξάνεται η συγκριτική (και κριτική τελικά) ικανότητα του μέσου χρήστη με αποτέλεσμα όσο οργανώνεται η αντίδραση τόσο να ισχυροποιείται η αντίσταση σε κίτρινα προιόντα.

      Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτή η αύξηση της κριτικής ικανότητας του διαδικτυακού χρήστη είναι δεδομένη, όπως δεν είναι και αυτή του τηλεθεατή, του αναγνώστη κλπ. Αντίθετα υπάρχουν πολλοί παράγοντες (πολιτικό σύστημα, οικονομική εξουσία, διαδικτυακή βιομηχανία) που έχουν συμφέρον να υποσκάψουν την κριτική χρήση του διαδικτύου.
      Η διανοητική χειραφέτηση του πολίτη/χρήστη είναι πολιτικό ζητούμενο που χρειάζεται τεράστια προσπάθεια και δεν προσφέρεται στο πιάτο από κανένα μέσο. Τέλος σε παραπέμπω σε προηγούμενο σχόλιο μου σχετικά με την ανωνυμία:

      Εάν είχες παρακολουθήσει τα γραφόμενα σε αυτό το ιστολόγιο, θα ήξερες ότι προσωπικά ποτέ δεν έχω υποστηρίξει μέτρα καταστολής στο βωμό αυτών που αναφέρεις. Αντίθετα μάλιστα. Ούτε έχω προτείνει την, ούτως ή άλλως ουτοπική, άρση της ανωνυμία και ψευδωνυμίας στο διαδίκτυο (μάλιστα τα δύο αυτά δεν συγχέονται). Πιστεύω ότι η πρακτική αυτή συνεισφέρει στην ελευθερία της διαδικτυακής έκφρασης. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν στο διαδίκτυο φαινόμενα λαϊκισμού, μισαλλοδοξίας και συκοφάντησης από ανθρώπους που εκμεταλλεύονται την ανωνυμία και τα οποία πρέπει να στηλιτεύονται.

  13. Pingback: Η ελληνική ακροδεξιά στο διαδίκτυο: μια ανάλυση γράφων | ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

  14. Pingback: Η ελληνική ακροδεξιά στο διαδίκτυο: μια ανάλυση γράφων | Κατάληψη Σινιάλο | Για την αλληλεγγύη, την αυτοοργάνωση, τη ρήξη

  15. Pingback: Η ελληνική ακροδεξιά στο διαδίκτυο: μια ανάλυση γράφων | Στη Γαλαρία

  16. Pingback: Η ελληνική ακροδεξιά στο διαδίκτυο: μια ανάλυση γράφων « //ΠαραλληλοΓράφος//

  17. Pingback: Η ελληνική ακροδεξιά στο διαδίκτυο: μια ανάλυση γράφων

  18. Pingback: Μελετώντας τη δημοσιογραφία των εκβιασμών | New Media WatchDog

Leave a Reply

Your email address will not be published.